Współczesne problemy społeczne w Polsce SC-3F-WPS

https://usosweb.aps.edu.pl/kontroler.php?_action=katalog2/przedmioty/edytujPrzedmiot&prz_kod=SC-3F-WPS (w cyklu 2022L)

TREŚCI PROGRAMOWE
1. „A-teoretyczny” przegląd podstawowych problemów społecznych uznanych za kluczowe we współczesnej Polsce:
- krótka historia pojęcia problem społeczny;
- koncepcja równych szans i dynamika nierówności społecznych, koncepcja 'kapitału społecznego' i jej związek z ideą równych szans;
- sposoby pomiaru: indeks HDI i indeksy pochodne;
- nierówności dochodowe - sposoby pomiaru i rezultaty;
- spory o „lepkość” struktury społecznej i spory o pomiar gender pay gap;
- bieda i jej korelaty; kategorie analiz statystycznych, np. Eurostat: zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym problemy dostępu do dóbr publicznych;
- rynek pracy: bezrobocie, a zwłaszcza bezrobocie długookresowe; dynamika struktury wynagrodzeń, pułapki rozwoju opartego na niskich wynagrodzeniach;
- dynamika demograficzna polskiego społeczeństwa i jej konsekwencje: starzenie się populacji - bieda i niesamodzielność.
2. Socjologiczny aktywizm: tradycja interwencji w życie zbiorowe (fizyka społeczna, aktywizm wczesnej socjologii amerykańskiej, tradycja IGS-u, idea „społeczeństwa eksperymentującego”). Ważną część tego wątku jest problematyka tzw. 'nieoczekiwanych konsekwencji' prób rozwiązywanie rozmaitych 'problemów społecznych
3. Klasyczne koncepcje problemów społecznych: Mills i analiza socjologicznych przeświadczeń o „dobrym” społeczeństwie.
4. Co społecznego jest w problemach społecznych?
- zasięg;
- wartości;
- podatność na interwencję;
- zainteresowanie opinii publicznej.
5. Problemy społeczne jako zakłócenia porządku społecznego.
6. Jawne i ukryte (latentne) problemy społeczne.
7. Socjologiczna i publiczna wersja problemów społecznych.
8. Dwa relatywizmy: „naturalna historia problemów społecznych” (Fuller, Blumer), konstruowanie problemów społecznych (Spector i Kitsuse).
9. Problemy społeczne i „czwarta władza” - koncepcja „paniki moralnej”.
10. Problemy społeczne w procesie instytucjonalizacji (Berger i Luckmann).

W cyklu 2020L:

Socjologiczny aktywizm: tradycja interwencji w życie zbiorowe (fizyka społeczna, aktywizm wczesnej socjologii amerykańskiej, tradycja IGS-u, idea "społeczeństwa eksperymentującego"). Klasyczne koncepcje problemów społecznych: Mills i analiza socjologicznych przeświadczeń o "dobrym " społeczeństwie; Co społecznego jest w problemach społecznych ? a) zasięg, b) wartości, c) podatność na interwencję, d) zainteresowanie opinii publicznej (1955; P.B. Horton, G.R. Leslie); Problemy społeczne jako zakłócenia porządku społecznego: "They are problems in the sense, that they represent interruptions in the expected or desired scheme of things" (1961; Nisbet); Jawne i ukryte (latentne) problemy społeczne, "społeczna" geneza (np. czy nierówności są "naturalną" cechą porządku społecznego, czy też są "man made" ?) (1961; R. Merton); Socjologiczna i publiczna wersja problemów społecznych; Dwa relatywizmy: "naturalna historia problemów społecznych" (Fuller, Blumer), konstruowanie problemów społecznych (Spector i Kitsuse); Problemy społeczne i "czwarta władza" - koncepcja 'paniki moralnej'; Problemy społeczne w procesie instytucjonalizacji (Berger i Luckmann);

W cyklu 2022L:

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2019L:

W cyklu 2021L:

W cyklu 2020L:

W cyklu 2024L:

W cyklu 2022L:

Efekty kształcenia

Wiedza
Student/-ka ma wiedzę o podstawowych zjawiskach rozpoznawanych jako problemy społeczne we współczesnej Polsce.
Ma wiedzę o źródłach socjologicznego aktywizmu i potrafi je zlokalizować; potrafi wskazać na tradycje myślenia o rozwiązywaniu problemów społecznych w Polsce i na świecie.
Rozumie koncepcję problemu społecznego i dostrzega uwikłanie zjawisk rozpoznawanych jako problemy społeczne w świat wartości.
Dostrzega powiązania pomiędzy zjawiskami i procesami uznawanymi za problemy społeczne z ideologiami opisującymi odmienne wizje „dobrze urządzonego społeczeństwa”.
Zna podstawowe metody i narzędzia analityczne wykorzystywane w charakterystyce problemów społecznych i rozumie ich ograniczenia.
Rozumie założenia wbudowane w tzw. „analizę trendów”; rozumie różnicę pomiędzy ryzykiem a niepewnością.

Umiejętności
Student/-ka potrafi krytycznie analizować zbiory danych służących jako podstawa dla identyfikowania zjawisk uznawanych za problemy społeczne i dostrzegać założenia wbudowane w procesy agregacji tych danych.
Potrafi wskazywać na ograniczenia analiz o charakterze ilościowym i stosować podstawowe narzędzia statystyczne pozwalające na wnioskowanie o związkach przyczynowych łączących problemy społeczne z ich hipotetycznymi przyczynami.
Potrafi przygotowywać i prezentować raporty badawcze o charakterze diagnostycznym.
Potrafi komunikować się z różnymi kategoriami odbiorców i dostosowywać język oraz złożoność raportów do kompetencji odbiorców.
Potrafi wykorzystywać zastane, obcojęzyczne bazy danych (Eurostat, OECD) i dostrzegać różnice w metodach ich tworzenia.

Kompetencje społeczne
Student/-ka rozumie potrzebę aktualizowania swojej wiedzy o zjawiskach rozpoznawanych jako problemy społeczne i przesłanki zmian w pozycjonowaniu tych zjawisk w rozmaitych międzynarodowych analizach porównawczych.
Jest wdrożony/-a do śledzenia zmian w dostępnych zbiorach danych i zmian w koncepcjach opisu zjawisk rozpoznawanych jako problemy społeczne.
Potrafi wypracować swoje własne stanowisko w kwestii tych zjawisk i procesów społecznych, które domagają się najpilniejszej reakcji, wskazywać na potrzebę takiej reakcji i bronić swoich poglądów w oparciu o systematyczną argumentację.
Dostrzega dylematy związane z funkcjonowaniem w roli eksperta; potrafi stosować się do reguł racjonalnego dyskursu, demonstrując jednocześnie szacunek dla osób o poglądach odmiennych, aniżeli własne.

Kryteria oceniania

Kryteria oceny: a/obecność na zajęciach, b/ komentarze, c/ wyniki testu cząstkowego, d/ ocena prezentacji dotyczącej wybranego problemu społecznego

Literatura

Emile Durkheim: Zasady metody socjologicznej, Warszawa, PWN 1968; rozdz. III, Zasady rozróżniania faktów normalnych i patologicznych, str. 77 - 108;
• Kazimierz W. Frieske: Teoretyczne opcje socjologii problemów społecznych; w: Socjologia problemów społecznych. Teorie i rzeczywistość.Ossolineum 1987, str. 99 - 136;
• K.W. Frieske (red.): Ofiary sukcesu. Zjawiska marginalizacji społecznej w Polsce. IS UW 1997;
• Robert K. Merton: Teoria socjologiczna i struktura społeczna; rozdz. III.1 Funkcje jawne i ukryte, str. 131 - 150;
• Stanisława Golinowska: Funkcje państwa w zabezpieczeniu dochodów na okres starości. Zmiana warunków i paradygmatu na przykładzie polskiej reformy systemu emerytalnego, w: K.W. Frieske, E. Przychodaj: Ubezpieczenia społeczne w procesie zmian, Warszawa 2014, s. 89 - 112;
• Anna Kiersztyn: Analiza ekonomicznych konsekwencji zatrudnienia na czas określony dla jednostek i gospodarstw domowych, w: M. Bednarski, K.W. Frieske: Zatrudnienie na czas określony w polskiej gospodarce, Warszawa 2012, s. 93 - 121;
• Paweł Poławski: Prekariat: stabilizacja w gorszym segmencie rynku pracy, w: j.w., s. 122 -147;
C.W. Mills, Wyobraźnia socjologiczna,, PWN 2008, s. 55-63;

W cyklu 2020L:

W cyklu 2022L:

Emile Durkheim: Zasady metody socjologicznej, Warszawa, PWN 1968; rozdz.
III, Zasady rozróżniania faktów normalnych i patologicznych, str. 77 - 108;

Iwona Zielińska: Panika moralna, Nomos 2015, s. 17-107;

C.W. Mills: Wyobraźnia socjologiczna, PWN 2007, s. 49-59

• Kazimierz W. Frieske: Teoretyczne opcje socjologii problemów społecznych; w: Socjologia problemów społecznych. Teorie i rzeczywistość. Ossolineum 1987, str. 99 - 136;

• K.W. Frieske (red.): Ofiary sukcesu. Zjawiska marginalizacji społecznej w Polsce. IS UW 1997;

• Robert K. Merton: Teoria socjologiczna i struktura społeczna; rozdz. III.1 Funkcje jawne i ukryte, str. 131 - 150;

Uwagi

W cyklu 2020L:

Metody kształcenia:
wykład + prezentacje; analiza wybranych problemów społecznych i powodów, dla których akurat wybrane przez studentów zjawiska zostały uznane za problemy społeczne.
1) krótka historia pojęcia 'problem społeczny'; 2) koncepcja równych szans i dynamika nierówności społecznych, koncepcja 'kapitału społecznego' i jej związek z ideą równych szans; 3) sposoby pomiaru: indeks HDI i indeksy pochodne; 4) nierówności dochodowe - sposoby pomiaru i rezultaty: spory o 'lepkość' struktury społecznej, spory o pomiar 'gender pay gap'; 5) bieda i jej korelaty; kategorie analiz statystycznych, np. Eurostat: zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym problemy dostępu do dóbr publicznych; 6) rynek pracy: bezrobocie, a zwłaszcza bezrobocie długookresowe; dynamika struktury wynagrodzeń, pułapki rozwoju opartego na niskich wynagrodzeniach: 7) dynamika demograficzna polskiego społeczeństwa i jej konsekwencje: starzenie się populacji - bieda i niesamodzielność

Nakład pracy studenta:
- udział w zajęciach: 30h
- przygotowanie do zajęć: 25h
- przygotowanie do egzaminu: 25h
Suma godzin aktywności studenta: 80h
Uwaga!!! Od chwili przejścia na 'zdalne' formy nauczania tryb zajęć wygląda następująco:Studenci dostają teksty do czytania + pytania, na które mają odpowiedzieć na piśmie i wysłać swoje odpowiedzi mailem w terminie zajęć. Te 'odpowiedzi' zaliczają obecność na zajęciach. Poza tym - w terminie zajęć mogą do mnie dzwonić w razie jakichkolwiek wątpliwości. Najciekawsze fragmenty wypowiedzi studentów zostaną rozesłane do wszystkich z prośbą o kolejne komentarze. Gdyby sytuacja miała trwać dłużej, przewiduje się pracę przy wykorzystaniu programu Microsoft Teams. Wstępny wgląd w funkcjonowanie tego programu i jego funkcjonalności wskazuje jednak na to, że jego efektywne wykorzystanie wymaga jednak czasu na nauczenie się jego obsługi.
Studenci z poszczególnych grup otrzynają przed rozpoczęciem semestru linki do swoich grup w Teams'ach;
Komunikacja ze studentami przy pomocy programu pocztowego APS; adres wykładowcy: kfrieske@aps.edu.pl

W cyklu 2022L:

Nakład pracy studenta: a/ przygotowanie do zajęć, (lektura i komentarze) 30 godz.; b/ przyswojenie sobie 'wykładowej' części kursu (na podstawie prezentacji pptx) i przygotowanie do testu 30 godz.; c/ przygotowanie samodzielnej analizy zjawiska wybranego jako 'problem społeczny' 30 godz.;
Metody kształcenia: a/ wykład (prezentacja pptx) zwłaszcza w zakresie literatury niedostępnej po polsku); b/ przygotowanie 'komentarzy' dotyczących lektur dostępnych po polsku i ich dyskusja w toku zajęć; c/przygotowanie i prezentacja samodzielnej analizy zjawiska uznanego za problem społeczny

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu SC-3F-WPS w USOSweb