Problem przemocy, znęcania się i wykluczenia w szkole 20-3S-PZW

Zagadnienia:
1. Istota przemocy w szkole. Definicje (agresja, przemoc, bullying), typologia zachowań agresywnych, rodzaje przemocy. Agresja elektroniczna i właściwości nowych technologii.
2. Agresor w klasie szkolnej. Psychologiczne teorie zachowania agresywnego. Działania ukierunkowane na sprawców przemocy rówieśniczej.
3. Ofiara przemocy, znęcania się i wykluczenia w szkole. Bullying uprzedzeniowy. Obszary pracy
z ofiarą przemocy.
4. Wykluczenie rówieśnicze – istota, mechanizmy grupowe.
5. Uczniowie w roli świadków przemocy w szkole.
6. Szkoła – arena czy generator zachowań agresywnych? Czynniki związane z klimatem i kulturą szkoły. Nauczyciel wobec przemocy rówieśniczej.
7. Koncepcje wyjaśniające przemoc w szkole i implikacje dla profilaktyki.

W cyklu 2020L:

TREŚCI PROGRAMOWE:
1. Agresja i przemoc jako problem społeczny.
2. Agresja i przemoc w szkole.
2.1. Szkoła jako środowisko wychowawcze i socjalizacyjne.
2.2. Definicje (agresja, cyberprzemoc, bullying rówieśniczy), typologia zachowań agresywnych, rodzaje przemocy.
2.3. Agresja elektroniczna i właściwości nowych technologii.
3. Agresor w klasie szkolnej.
3.1.Psychologiczne teorie zachowania agresywnego.
3.2.Działania ukierunkowane na sprawców przemocy rówieśniczej.
4. Rodzina w obszarze zachowań agresywnych i przemocy w szkole.
5. Ofiara przemocy, znęcania się i wykluczenia w szkole. Bullying uprzedzeniowy. Obszary pracy z ofiarą przemocy.
6. Wykluczenie rówieśnicze – istota, mechanizmy i role grupowe.
7. Uczniowie w roli świadków przemocy w szkole.
8. Szkoła – redukcja czy generator zachowań agresywnych?
8.1. Czynniki związane z klimatem i kulturą szkoły.
8.2. Nauczyciel wobec przemocy rówieśniczej.
9. Klimat szkoły a zachowania agresywne, narzędzia do badania klimatu w szkole.
10. Koncepcje wyjaśniające przemoc w szkole oraz implikacje dla profilaktyki.
10.1. Rola nauczyciela i specjalistów w profilaktyce agresji i przemocy.
10.2. Rozwiązania prawne w aspekcie aktów agresji i przemocy w szkole.
10.3. Rozwiązania psychologiczne w aspekcie aktów agresji i przemocy w szkole.
11. Umiejętności prospołeczne dzieci i młodzieży jako ważny element profilaktyki agresji.

W cyklu 2022L:

W cyklu 2022Ln:

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2017Z:

W cyklu 2022Ln:

W cyklu 2017Zn:

W cyklu 2019Z:

W cyklu 2019Zn:

W cyklu 2020L:

W cyklu 2021L:

W cyklu 2022L:

Efekty kształcenia

Wiedza
- Umie zdefiniować zagadnienie agresji, przemocy, znęcania się, wykluczenia w szkole;
- Jest w stanie scharakteryzować determinanty indywidualne i sytuacyjne przemocy szkolnej;
- Zna i potrafi wymienić efekty przemocy i znęcania się dla zdrowia fizycznego i psychicznego ofiary a także dla grupy w której dochodzi do prześladowania;
- Potrafi opisać mechanizm powstawania przemocy w klasie i podstawowe procesy grupowe, które wspierają rozwój przemocy;
Umiejętności
- Umie analizować sytuację w grupie z przemocą z perspektywy społeczno-poznawczej;
- Potrafi korzystać z wiedzy teoretycznej na temat przemocy aby zaplanować i przeprowadzić interwencję w system klasowy i szkolny;
- Umie współpracować i kierować działaniami zespołu wychowawczego oraz rodziców w prewencji agresji oraz interwencji w sytuacji wystąpienia przemocy;
Kompetencje społeczne
- Potrafi współpracować w grupie zajęciowej;
- Postępuje zgodnie z zasadami etyki psychologa;
- Jest wrażliwy na potrzeby ofiar przemocy;

Kryteria oceniania

Uwagi:
Stosowane metody:
Mini-wykład, dyskusja w grupie i podgrupach, kierowana rozmowa dydaktyczna, metoda sytuacyjna (analiza przypadków), zadania problemowe, ćwiczenia w grupach, ćwiczenia indywidualne, praca z tekstem, prezentacja multimedialna, analiza filmu, projekt.
Godziny kontaktowe np. ćwiczenia 15
Przygotowanie się do zajęć, lektury 10
Przygotowanie się do zaliczenia 20
Przygotowanie projektu 20

Literatura

Tłuściak-Deliowska A. (2017). Dręczenie szkolne. Społeczno-pedagogiczna analiza zjawiska. Warszawa: Wydawnictwo APS
Rigby, K. (2010). Przemoc w szkole. Jak ją ograniczać? Poradnik dla rodziców i pedagogów. Kraków: Wydawnictwo UJ
Olweus D. (2007). Mobbing. Fala przemocy w szkole. Jak ją powstrzymać? Warszawa: Wydawnictwo Jacek Santorski & CO
Komendant-Brodowska, A. (2014). Agresja i przemoc szkolna. Raport o stanie badań. Analizy IBE/01/2014
Urban B. (2012). Agresja młodzieży i odrzucenie rówieśnicze. Warszawa: PWN
Deptuła M. (2013). Odrzucenie rówieśnicze. Profilaktyka i terapia. Warszawa: PWN
Surzykiewicz, J., (2000). Agresja i przemoc w szkole. Uwarunkowania socjoekologiczne. Warszawa: CMPP-P
Pyżalski J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków: Impuls
Kowalski R.M., Limber S.P., Agatston P.W., (2010), Cyberprzemoc wśród dzieci i młodzieży. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Tłuściak-Deliowska A. (2015). Nauczyciel a przemoc rówieśnicza wśród uczniów, „Ruch Pedagogiczny”, nr 3, s. 155-171.
Tłuściak-Deliowska A. (2014). Interwencja rówieśników w sytuacji dręczenia szkolnego. Rola czynników kontekstowych. Implikacje praktyczne. „Studia Edukacyjne”, nr 32, s. 303-320.
Kołodziejczyk J. (2004), Agresja i przemoc w szkole. Konstruowanie programu przeciwdziałania agresji i przemocy w szkole, Kraków: Sophia

Literatura uzupełniająca:
Czemierowska-Koruba E. (2014), Agresja i przemoc w szkole, czyli co powinniśmy wiedzieć, by skutecznie przeciwdziałać, ORE
Kulesza M. (2012). Klimat szkoły a zachowania agresywne i przemocowe uczniów. Łódź: Wydawnictwo UŁ
Tłuściak-Deliowska A. (2017). Dręczenie rówieśników jako strategia osiągania własnych celów w świetle badań nad społeczną dominacją i działaniami przymuszającymi. „Rozprawy Społeczne”, tom 11, nr 6, s. 7-13.
Tłuściak-Deliowska A. (2014). Normy grupy rówieśniczej regulujące zachowanie się w sytuacji dręczenia szkolnego. „Psychologia Wychowawcza”, nr 6, s. 25-36.
Gaś, Z. (1999). Młodzieżowe programy wsparcia rówieśniczego. Katowice
Klaus W., Wykorzystanie sprawiedliwości naprawczej w zapobieganiu przemocy rówieśniczej w szkole. [w:] Mediacja, red. L. Mazowiecka, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2009, s. 334-359
Urban B., (2005). Zachowania dewiacyjne młodzieży w interakcjach rówieśniczych. Kraków: Wydawnictwo UJ
Salmivalli, C. (2010). Bullying and the peer group: A review. „Aggression and Violent Behavior”. 15 (2), s.112-120
Borecka-Biernat D., (2013)(red.). Zachowania agresywne dzieci i młodzieży. Uwarunkowania oraz możliwości przezwyciężania. Warszawa: Difin
Borzucka-Sitkiewicz K. (2010). Środowiskowe uwarunkowania agresywnych zachowań młodzieży (jako wyznacznik oddziaływań profilaktycznych i interwencyjnych). Katowice: Wydawnictwo UŚ
Krahe B. (2006). Agresja. Gdańsk: GWP
Dziecko Krzywdzone. Teoria Badania Praktyka, nr 1 (26), 2009 (cały numer poświęcony cyberprzemocy)
Dziecko Krzywdzone. Teoria Badania Praktyka, nr 1 (15), 2016 (cały poświęcony przemocy rówieśniczej)
Dąbkowska M., Dąbkowski M. (2010). Zastraszanie i przemoc szkolna. Profilaktyka – podręcznik dla nauczyciela. Toruń: WN UMK
Frączek A., Pufal-Struzik I., (1996)(red.). Agresja wśród dzieci i młodzieży. Perspektywa psychoedukacyjna. Kielce
Pufal-Struzik I. (2007). Agresja i przemoc w szkole. Przyczyny, rozpoznawanie, zapobieganie. Kielce: Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP
Bjorkqvist K., Lagerspetz K.M.J., Kaukiainen A., (1992). Do girls manipulate and boys fight? Developmental trends in regard to direct and indirect aggression. „Aggressive Behavior”, 18(2), s. 117-127.

W cyklu 2020L:

Literatura obowiazkowa:
Deptuła M. (2013). Odrzucenie rówieśnicze. Profilaktyka i terapia. Warszawa: PWN.
Kołodziejczyk J. (2004), Agresja i przemoc w szkole. Konstruowanie programu przeciwdziałania agresji i przemocy w szkole, Kraków: Sophia.
Komendant-Brodowska, A. (2014). Agresja i przemoc szkolna. Raport o stanie badań. Analizy IBE/01/2014
Olweus D. (2007). Mobbing. Fala przemocy w szkole. Jak ją powstrzymać? Warszawa: Wydawnictwo Jacek Santorski & CO.
Pyżalski J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków: Impuls
Rigby, K. (2010). Przemoc w szkole. Jak ją ograniczać? Poradnik dla rodziców i pedagogów. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Tłuściak-Deliowska A. (2017). Dręczenie szkolne. Społeczno-pedagogiczna analiza zjawiska. Warszawa: Wydawnictwo APS.
rban B. (2012). Agresja młodzieży i odrzucenie rówieśnicze. Warszawa: PWN
Woljtasik Ł. (2015), red., Jak reagować na cyberprzemoc. Poradnik dla szkół, Warszawa: Wydawnictwo FDN.
Surzykiewicz, J., (2000). Agresja i przemoc w szkole. Uwarunkowania socjoekologiczne. Warszawa: CMPP-P

Literatura uzupełniająca:
Borecka-Biernat D., (2013)(red.). Zachowania agresywne dzieci i młodzieży. Uwarunkowania oraz możliwości przezwyciężania. Warszawa: Difin
Borzucka-Sitkiewicz K. (2010). Środowiskowe uwarunkowania agresywnych zachowań młodzieży (jako wyznacznik oddziaływań profilaktycznych i interwencyjnych). Katowice: Wydawnictwo UŚ
Czemierowska-Koruba E. (2014), Agresja i przemoc w szkole, czyli co powinniśmy wiedzieć, by skutecznie przeciwdziałać, ORE
Dąbkowska M., Dąbkowski M. (2010). Zastraszanie i przemoc szkolna. Profilaktyka – podręcznik dla nauczyciela. Toruń: WN UMK
Frączek A., Pufal-Struzik I., (1996)(red.). Agresja wśród dzieci i młodzieży. Perspektywa psychoedukacyjna. Kielce
Gaś, Z. (1999). Młodzieżowe programy wsparcia rówieśniczego. Katowice
Kulesza M. (2012). Klimat szkoły a zachowania agresywne i przemocowe uczniów. Łódź: Wydawnictwo UŁ
Klaus W., Wykorzystanie sprawiedliwości naprawczej w zapobieganiu przemocy rówieśniczej w szkole. [w:] Mediacja, red. L. Mazowiecka,
Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2009, s. 334-359
Krahe B. (2006). Agresja. Gdańsk: GWP
Urban B., (2005). Zachowania dewiacyjne młodzieży w interakcjach rówieśniczych. Kraków: Wydawnictwo UJ
Dziecko Krzywdzone. Teoria Badania Praktyka, nr 1 (26), 2009 (cały numer poświęcony cyberprzemocy)
Dziecko Krzywdzone. Teoria Badania Praktyka, nr 1 (15), 2016 (cały poświęcony przemocy rówieśniczej)
Pufal-Struzik I. (2007). Agresja i przemoc w szkole. Przyczyny, rozpoznawanie, zapobieganie. Kielce: Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP
Rejzner A. (2008), Przemoc i agresja w szkole. Próby rozwiazania problemu, Warszawa: WSP TWP.

W cyklu 2022L:

W cyklu 2022Ln:

Uwagi

W cyklu 2020L:

METODY KSZTAŁCENIA:
wykład, pokaz, dyskusja;

NAKŁAD PRACY STUDENTA:
godziny kontaktowe: 30
przygotowanie do lektury: 15
przygotowanie do zaliczenia - 25
przygotowanie do dyskusji - 5
Łączna liczba - 75

Zajęcia prowadzone synchronicznie zgodnie z planem zajęć w systemie zdalnym w aplikacji TEAMS
link do kanału:
https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3a3b3600ad8574455aa700e91212e157e7%40thread.tacv2/Problem%2520przemocy%252C%2520zn%25C4%2599cania%2520si%25C4%2599%2520i%2520wykluczenia?groupId=3de8adad-55ba-4b93-a46a-e232b90bd804&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

W cyklu 2022L:

METODY KSZTAŁCENIA:
wykład, pokaz, dyskusja;

NAKŁAD PRACY STUDENTA:
godziny kontaktowe: 30
przygotowanie do lektury: 15
przygotowanie do zaliczenia - 25
przygotowanie do dyskusji - 5
Łączna liczba - 75

W cyklu 2022Ln:

METODY KSZTAŁCENIA:
wykład, pokaz, dyskusja;

NAKŁAD PRACY STUDENTA:
godziny kontaktowe: 15
przygotowanie do lektury: 5
przygotowanie do zaliczenia - 15
przygotowanie do dyskusji - 5
Łączna liczba - 40

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 20-3S-PZW w USOSweb