Pedagogika specjalna (stacjonarne jednolite magisterskie) (DM-PC-1)

Efekty uczenia się zatwierdzone uchwałą nr 199/2019 Senatu Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej z dnia 24 września 2019 r.

Po ukończeniu jednolitych studiów magisterskich na kierunku pedagogika specjalna absolwent:

w zakresie WIEDZY zna i rozumie - w pogłębiony sposób fakty, teorie, metody oraz złożone zależności między nimi, także w powiązaniu z innymi dziedzinami, stanowiące podstawę projektowania i podejmowania zróżnicowanych działań w zakresie pedagogiki specjalnej; różnorodne złożone uwarunkowania i aksjologiczny kontekst w pracy z osobami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;

w szczególności zna i rozumie:

- główne tendencje w rozwoju dyscyplin naukowych, do których przyporządkowana jest pedagogika specjalna, jej miejsce w systemie nauk, przedmiotowe i metodologiczne powiązanie z naukami humanistycznymi, społecznymi i medycznymi, a także subdyscypliny pedagogiki specjalnej oraz usystematyzowaną terminologię stosowaną w ich zakresie,
- rozszerzone filozoficzne, psychologiczne i społeczne koncepcje człowieka stanowiące teoretyczne podstawy rehabilitacji, edukacji, terapii i resocjalizacji,
- w pogłębionym stopniu proces prawidłowego i zaburzonego rozwoju człowieka (w aspekcie biologicznym, psychologicznym i społecznym), wynikające z niego specjalne potrzeby uczestników złożonego procesu edukacji, rehabilitacji, terapii i resocjalizacji,
- rozbudowane metody diagnozowania specjalnych potrzeb edukacyjnych,
- współczesne podejścia do problemów uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (podmiotowość, autonomia, samostanowienie, jakość życia) i wynikające z nich nowe formy edukacji, w tym integracyjna i włączająca,
- w pogłębionym stopniu koncepcje socjalizacji, wychowania, nauczania-uczenia się, rehabilitacji, terapii i resocjalizacji osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz różnorodne uwarunkowania skuteczności podejmowanych oddziaływań,
- w pogłębionym stopniu strukturę i funkcję systemu kształcenia specjalnego w kontekście kształcenia powszechnego,
- merytoryczne i metodyczne podstawy prowadzenia zajęć z osobami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (zgodnie z wybraną specjalnością),
- metodyczne i organizacyjne założenia dotyczące kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w systemie integracyjnym i włączającym, w tym modele współpracy pedagogów specjalnych z nauczycielami, specjalistami, rodzicami, modele indywidualizacji lekcji, efektywne strategie nauczania oraz zasady uniwersalnego prowadzenia zajęć,
- założenia metodologiczne projektowania i prowadzenia badań w pedagogice specjalnej ze szczególnym uwzględnieniem metod badań stosowanych w naukach społecznych; rozumie postulat wieloparadygmatyczności; zna zasady i normy etyczne związane z realizacją badań w pedagogice specjalnej,
- w pogłębionym stopniu ekonomiczne, prawne i etyczne podstawy oddziaływań rehabilitacyjnych, edukacyjnych, terapeutycznych i resocjalizacyjnych,
- podstawy funkcjonowania i patologie aparatu mowy oraz zasady efektywnego posługiwania się narządem głosu,
- zasady dotyczące stosowania pierwszej pomocy przedmedycznej,
- normy związane z kulturą języka polskiego (i wybranych języków obcych),
- zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
- fundamentalne dylematy współczesnej cywilizacji,
- zasady dotyczące ochrony i zarządzania własnością intelektualną i prawem autorskim,
- mechanizmy tworzenia i rozwoju indywidualnej przedsiębiorczości w ujęciu przedmiotowym (aktywne działanie w sferze gospodarczej) i podmiotowym (cechy osobowe warunkujące aktywność gospodarczą),
- zasady i normy etyczne obowiązujące w zakresie rehabilitacji, edukacji, terapii i resocjalizacji;

w zakresie UMIEJĘTNOŚCI potrafi wykonywać zadania oraz formułować i rozwiązywać problemy dotyczące działań: edukacyjnych, opiekuńczych, wychowawczych, resocjalizacyjnych, terapeutycznych i wspierających z wykorzystaniem nowej wiedzy, także z innych dziedzin; samodzielnie planować własne uczenie się przez całe życie i ukierunkowywać innych w tym zakresie; komunikować się ze zróżnicowanymi kręgami odbiorców, odpowiednio uzasadniać stanowiska;

w szczególności potrafi:

- identyfikować i interpretować złożone zjawiska i problemy społeczne ukazując ich powiązania z różnymi obszarami pedagogiki specjalnej i innych nauk społecznych oraz humanistycznych i medycznych,
- wykorzystywać na podstawowym poziomie wiedzę psychologiczną i na poziomie rozszerzonym wiedzę pedagogiczną oraz pozyskiwać dane do analizowania złożonych i nietypowych procesów i zjawisk w obszarze edukacji, rehabilitacji, terapii i resocjalizacji; właściwie dobierać źródła wiedzy, dokonywać ich oceny, krytycznej analizy, syntezy, twórczej interpretacji i prezentacji,
- dokonywać pogłębionej diagnozy i oceniania złożonych sytuacji rehabilitacyjnych, edukacyjnych, terapeutycznych i resocjalizacyjnych,
- wykorzystywać aktualne koncepcje psychologiczne i pedagogiczne w planowaniu, realizacji i ewaluacji procesu wychowania i nauczania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
- projektować i przeprowadzać zajęcia rehabilitacyjne, edukacyjne, terapeutyczne i resocjalizacyjne, dokonywać ewaluacji realizowanych zajęć, generować niestandardowe rozwiązania konkretnych problemów,
- prowadzić zajęcia w grupie zróżnicowanej, indywidualizować zadania, dostosowywać metody i treści do potrzeb i możliwości uczniów, w tym uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, oraz wykorzystywać zasady i metody indywidualnego projektowania zajęć; wdrażać efektywne programy zwiększające umiejętności poznawcze i kompetencje społeczne uczniów oraz programy poprawiające integrację rówieśniczą uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
- konstruować proste projekty badawcze: w tym rozróżniać orientacje w metodologii badań, formułować problemy i hipotezy badawcze, dobierać adekwatne metody i techniki badawcze, konstruować narzędzia badawcze, opracowywać, prezentować i interpretować wyniki badań, wyciągać wnioski, wskazywać kierunki dalszych badań, dokonywać twórczej prezentacji wyników badań w obrębie pedagogiki specjalnej; współpracować z członkami zespołów badawczych na różnych etapach projektowania i realizacji badań,
- komunikować się ze specjalistami i osobami spoza środowiska pedagogicznego z uwzględnieniem obowiązujących norm językowych, przy pomocy różnych technik i kanałów komunikacyjnych; czynnie uczestniczyć w debatach dotyczących złożonych zagadnień związanych z pedagogiką specjalną, precyzyjnie prezentować własne opinie i stanowiska, wątpliwości i sugestie, dokonywać oceny innych stanowisk,
- posługiwać się językiem obcym zgodne z wymaganiami określonymi dla poziomu B2+ Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego ze szczególnym uwzględnieniem terminologii z zakresu pedagogiki specjalnej,
- pracować w zespole pełniąc różne role, podejmować i wyznaczać zadania, współpracować z innymi specjalistami i uczestnikami procesu rehabilitacji, edukacji, terapii i resocjalizacji; kierować pracą zespołu, podejmować w nim wiodącą rolę w tym: planować, organizować i monitorować realizację złożonych zespołowych działań pedagogicznych,
- analizować własne działania pedagogiczne, dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze i rehabilitacyjne, wskazywać obszary wymagające modyfikacji, eksperymentowania i wdrażania działań innowacyjnych; samodzielnie planować i realizować program własnego rozwoju osobowego i zawodowego, a także inspirować uczestników procesów pedagogicznych do planowania i realizowania własnego rozwoju i uczenia się przez całe życie,
- udzielać pierwszej pomocy przedmedycznej w nagłych przypadkach,
- efektywnie korzystać z głosu,
- poprawnie posługiwać się językiem polskim oraz poprawnie i adekwatnie do wieku uczniów posługiwać się specjalistyczną terminologią;

w zakresie KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH jest gotów do tworzenia i rozwijania wzorów właściwego postępowania w pracy z osobami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz poza środowiskiem pracy; podejmowania inicjatyw zawodowych, krytycznej oceny siebie oraz zespołów i organizacji, w których uczestniczy; przewodzenia grupie i ponoszenia odpowiedzialności za nią;

w szczególności jest gotów do:
- doceniania tradycji i dorobku badań naukowych w zakresie pedagogiki specjalnej oraz ich kontynuacji i poszerzania o nowe obszary i procedury badawcze; krytycznej oceny wiedzy i umiejętności własnych oraz innych specjalistów, kreatywnego korzystania z wiedzy naukowej w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych, zasięgania opinii ekspertów w przypadku trudności z samodzielnym rozwiązywaniem problemów,
- podejmowania odpowiedzialności i wypełniania zobowiązań społecznych, w tym:
- szanowania kultury języka polskiego,
- komunikowania się i współpracy z otoczeniem oraz aktywnego uczestnictwa w grupach i organizacjach realizujących działania edukacyjne, rehabilitacyjne, terapeutyczne i resocjalizacyjne; budowania relacji opartej na wzajemnym zaufaniu między wszystkimi uczestnikami procesu kształcenia, w tym rodzicami i opiekunami uczniów, włączania ich w działania sprzyjające efektywnemu nauczaniu; porozumiewania się z osobami pochodzącymi z różnych środowisk, będącymi w różnej kondycji emocjonalnej, rozwiązywania konfliktów przez dialog i tworzenie dobrej atmosfery dla komunikacji w klasie szkolnej i poza nią,
- świadomego podejmowania zobowiązań społecznych związanych z realizacją zadań zawodowych pedagoga specjalnego,
- podejmowania trudu i wykazywania się aktywnością wytrwałością w realizacji indywidualnych i zespołowych zadań zawodowych wynikających z roli pedagoga specjalnego,
- inspirowania i organizowania działalności innych ludzi na rzecz środowiska społecznego osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
- myślenia i działania w sposób przedsiębiorczy,
- rozpoznawania specyfiki środowiska lokalnego i podejmowania współpracy na rzecz dobra uczniów i tego środowiska,
- odpowiedzialnego pełnienia roli zawodowej związanej z działalnością rehabilitacyjną, edukacyjną, terapeutyczną i resocjalizacyjną, w tym:
- wrażliwości na problemy z obszaru pedagogiki specjalnej, prezentowania właściwej postawy wobec osób z niepełnosprawnością oraz alternatywnych sposobów komunikowania się z nimi,
- przyjęcia odpowiedzialności za podejmowane decyzje, prowadzone działania i ich skutki,
- posługiwania się uniwersalnymi zasadami i normami etycznymi w swojej działalności i kierowania się szacunkiem dla każdego człowieka,
- wykazywania cech refleksyjnego praktyka, świadomego znaczenia profesjonalizmu w pracy zawodowej,
- dostrzegania potrzeby samodoskonalenia się,
- podtrzymywania etosu zawodu,
- świadomego podejmowania działań nad rozwijaniem dorobku naukowo-badawczego pedagogiki specjalnej oraz poszerzania go o nowe obszary i procedury badawcze,
- działania na rzecz poprawy jakości pracy szkoły i placówek oświatowych.