Zróżnicowania społeczne SC-2F-ZRS

W cyklu 2020L:

Wszyscy równi? Polacy wobec nierówności
 opinia społeczna o zróżnicowaniu dochodów i nierównościach społecznych
 legitymizacja nierówności
Struktura społeczna i jej przemiany w Polsce
 wybrane definicje
 wybrane teorie i badania
 przemiany struktury społecznej
Zróżnicowanie, nierówności społeczne i stratyfikacja
 zróżnicowanie społeczne
 nierówności społeczne
 stratyfikacja a nierówności społeczne
 empiryczna ilustracja wybranych nierówności
Wskaźniki i narzędzia pomiaru pozycji społecznej
 prestiż, zawód, prestiż zawodów
 klasyfikacje zawodów
 skale zawodów
Klasy społeczne
 definiowanie klasy społecznej
 formowanie się klas
 teorie klas
 struktura klasowa współczesnych społeczeństw
 klasa a styl życia
Czy są w Polsce klasy społeczne?
 podziały klasowe w systemie komunistycznym
 teza o śmierci klas
 trwałość czy zanikanie podziałów klasowych
Nowe klasy społeczne (?)
 nowa klasa średnia
 nowa klasa robotnicza
 prekariat
Ruchliwość społeczna
 analizy struktury ruchliwości
 funkcje ruchliwości
 wybrane wyniki badań nas ruchliwością
Władza jako odmiana nierówności
 odmiany władzy
 formy legitymizacji władzy
 elity władzy, prestiżu i bogactwa
Struktura społeczna a uczestnictwo w życiu publicznym
 społeczeństwo obywatelskie
 formy uczestnictwa w życiu publicznym
 aktywność społeczna a wybrane zmienne społeczno-demograficzne
Stratyfikacja a płeć
 pozycja klasowa kobiet i mężczyzn
 praca zawodowa kobieta a podziały klasowe
 zróżnicowania płci w sferze publicznej i prywatnej
Stratyfikacja a wykształcenie
 nierówności w dostępie do wykształcenia
 poziom wykształcenia a wielkość dochodów
 merytokracja - problem efektywności i sprawiedliwości
Stratyfikacja a sytuacja ekonomiczna i materialna
 przyczyny ubóstwa
 trwałość ubóstwa
 kultura ubóstwa
Stratyfikacja a wiek
 wykluczenie i dyskryminacja osób starszych
 wykluczenie i dyskryminacja dzieci

Treści programowe:
Wszyscy równi? Polacy wobec nierówności
Struktura społeczna i jej przemiany w Polsce
Zróżnicowanie, nierówności społeczne i stratyfikacja
Wskaźniki i narzędzia pomiaru pozycji społecznej
Klasy społeczne
Czy są w Polsce klasy społeczne?
Nowe klasy społeczne (?)
Ruchliwość społeczna
Władza jako odmiana nierówności
Struktura społeczna a uczestnictwo w życiu publicznym
Stratyfikacja a płeć
Stratyfikacja a wykształcenie
Stratyfikacja a sytuacja ekonomiczna i materialna
Stratyfikacja a wiek

W cyklu 2023L:

Lista tematów:
1) Wprowadzenie do problematyki zróżnicowania społecznego i nierówności społecznych
2) Marksizm jako teoria, w której analizowane są nierówności między klasami; Koncepcje Karla Polanyiego i „trzy fale urynkowienia” Michaela Burawoya
3) Elastyczny kapitalizm i problematyka nierówności na rynku pracy
4) Klasy i problematyka nierówności w teorii Pierra Bourdieu
5) Klasy i nierówności w teorii Pierra Bourdieu. Badania dotyczące edukacji
6) Zróżnicowania i nierówności ze względu na płeć. Badania intersekcjonalne
7) Klasy społeczne w ujęciu stratyfikacyjnym

Każdy z powyższych tematów może być omawiany na więcej niż jednych zajęciach.

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2023L:

W cyklu 2024L:

W cyklu 2019L:

W cyklu 2020L:

W cyklu 2021L:

W cyklu 2022L:

Efekty kształcenia

Wiedza
Student/-ka ma pogłębioną i rozszerzoną wiedzę o teoriach stratyfikacji społecznej i naukowych interpretacjach zróżnicowań społecznych, zna nowe wymiary stratyfikacji społecznej.
Ma pogłębioną wiedzę o zmieniających się ideach, koncepcjach i wyobrażeniach na temat strukturalnych nierówności społecznych.
Ma pogłębioną wiedzę o strukturach, organizacjach i instytucjach społecznych.

Umiejętności
Student/-ka potrafi wykorzystać wiedzę i pozyskane z wiarygodnych źródeł dane do opisu i analizy procesów społecznych.
Posiada umiejętność przygotowania, zgodnie z przyjętymi w socjologii standardami, wystąpień ustnych i prac pisemnych.
Potrafi krytycznie analizować i interpretować teksty i wytwory kultury ważne z punktu widzenia socjologii.
Ma umiejętność prowadzenia debaty: merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów własnych oraz innych autorów, formułowania wniosków i tworzenia syntetycznych podsumowań w obrębie problematyki zróżnicowania społecznego.
Potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role.
Umie samodzielnie uzupełniać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze oraz inicjować podobne działania u innych osób.

Kompetencje społeczne
Student/-ka uznaje znaczenie wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych w obszarze socjologii; jest gotów/-owa do krytycznej oceny odbieranych treści.
Jest gotowy/-owa do podejmowania wyzwań zawodowych i osobistych, wykazuje aktywność i przedsiębiorczość oraz angażuje się we współpracę na rzecz środowiska społecznego.

Literatura

W cyklu 2020L:

CBOS. 2017. Stosunek Polaków do nierówności społecznych. Komunikat z badań, Nr 85/20.
Jacek Wasilewski. 2006. Formułowanie się nowej struktury społecznej. W: Jacek Wasilewski (red.) Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 47-103. Hanna Cieślińska
Krystyna Janicka. 2010. Zmiany w strukturze społecznej w wyniku transformacji ustrojowej w Polsce. Historyczno-polityczne tło przemian społecznych. „Druga dekada wolności. Socjologiczne konsekwencje i zagadki transformacji” – Rocznik Lubelski tom 36, s. 33-50 Karolina Falęta
Zbigniew Sawiński. 2012. Ocena rozmiarów nierówności. W: Henryk Domański i in. Metodologia badań nad stratyfikacją społeczną. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar
Henryk Domański, Dariusz Przybysz, Zbigniew Sawiński. 2012. Jak mierzyć usytuowanie w strukturze społecznej? Podejście kategorialne. W: Henryk Domański i in. Metodologia badań nad stratyfikacją społeczną. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar
Maciej Gdula, Przemysław Sadura. 2012. Style życia jako rywalizujące uniwersalności. W: Gdula M., Sadura P. (red.), Style życia i porządek klasowy w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar
Henryk Domański. 2015. Czy są w Polsce klasy społeczne? Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Jerzy Leszkowicz-Baczyński. 2008. Klasa średnia w Polsce? Uniwersytet Zielonogórski. Roz. 5.2, 5.3, s. 90-103
Juliusz Gardawski. 2008. Degradacja i wykluczenie klasy pracowniczej. W: Maria Jarosz (red.) Wykluczeni. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych PAN, s. 69-93.Paulina
Guy Standing. 2014. Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pitirim Sorokim,2009. Ruchliwość społeczna. Wyd. IFiS PAN, roz.VIII, Kanały cyrkulacji pionowej, s.161-177.
Henryk Domański, 2004. Zmiany ruchliwości społecznej w Polsce w latach 1982-2002. W: H. Domański .O ruchliwości społecznej w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN. s 49-70.
Witold Betkiewicz, Michał Kotnarowski, Jacek Wasilewski. 2018. Trzy generacje polityczne regionalnej elity samorządowej, Studia Socjologiczne 2018 | 1(228) | 7-34
Caroline Bouloc. 2018. Współczesna elita warszawska w przestrzeni miasta, Przegląd Geograficzny 2018, 90, 4, s. 573–593
Ryszard Necel, Jednostka w życiu publicznym – aktywny aktor czy pasywny obserwator? Analiza indywidualnego poczucia sprawstwa, w: Pdemski K. (red.). SPOŁECZEŃSTWA EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ. PROJEKT EUREQUAL
Anna Pięta-Szawara. 2019. Milcząca nieobecność. Uczestnictwo polityczne kobiet na obszarach wiejskich. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
Renata Siemieńska. 2019. Kariery akademickie w Polsce XIX i XX wieku: czy płeć je różnicowała?, w: Siemieńska R. (red.). Kariery akademickie kobiet i mężczyzn. Różne czy podobne?, Wydawnictwo Naukowe Scholar: Warszawa
Anna Domaradzka. 2019. Żagiel czy kotwica? Wpływ płci i sytuacji rodzinnej na przebieg studiów doktoranckich, w: Siemieńska R. (red.). Kariery akademickie kobiet i mężczyzn. Różne czy podobne?, Wydawnictwo Naukowe Scholar: Warszawa
Alicja Zawistowska. 2012. Horyzontalne nierówności edukacyjne we współczesnej Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar
Zbyszko Melosik. 2013. Edukacja uniwersytecka i procesy stratyfikacji społecznej, Kultura – Społeczeństwo - Edukacja , Nr 1 (3) 2013, Poznań
Krzysztof Czarnecki. 2015. Uwarunkowania nierówności horyzontalnych w dostępie do szkolnictwa wyższego w Polsce. Nauka i Szkolnictwo wyższe, 1(45)/2015
Anna Nowak. 2012. Pojęcie, istota, przyczyny, mechanizmy marginalizacji i wykluczenia społecznego, Kultura – Społeczeństwo - Edukacja , Nr 1 (3) 2013, Poznań
Michał Brzeziński. 2017. Czy Polska jest krajem dużych nierówności ekonomicznych. Instytut Badań Strukturalnych
Piotr Szukalski. 2008. Ageizm – dyskryminacja ze względu na wiek. W: Jerzy T. Kowaleski i Piotr Szukalski (red.) Starzenie się ludności. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 153-185.
Ewa Jarosz. 2013. Społeczne wykluczenie i dyskryminacja dzieci – marginalizowany obszar nierówności społecznych, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM

W cyklu 2023L:

(1) Thomas Pieketty (2023), Krótka historia równości, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej; (2) Thomas Pikietty (2015) Kapitał XXI wieku, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej; (3) Marks Karol (1949a), Ogólny Statut Międzynarodowego Stowarzyszenia Robotników, w: Marks Karol, Engels Fryderyk, Dzieła Wybrane, tom I, Warszawa: Książka i Wiedza, s. 360-363; (4) Marks Karol (1951), Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej. Tom pierwszy. Księga I – Proces wytwarzania kapitału, Warszawa: Książka i Wiedza; (5) Polanyi Karl (2010), Wielka transformacja. Polityczne i ekonomiczne źródła naszych czasów, tłum. M. Zawadzka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; (6) Burawoy Michael (2013a), Marxism after Polanyi, w: Williams Michelle, Satgar Vishwas (red.), Marxism in the 21st Century, Johannesburg: Wits University Press, s. 34-52; (7) Dunn Elizabeth (2008), Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy, tłum. P. Sadura, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej; (8) Sennett Richard (2006), Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie, tłum. J. Dzierzgowski, Ł. Mikołajewski, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA; (9) Standing Guy (2011), The Precariat: The New Dangerous Class, Londyn: Bloomsbury Academic; (10) Mrozowicki Adam, Czarzasty Jan (red.), Oswajanie niepewności. Studia społeczno-ekonomiczne nad młodymi pracownikami sprekaryzowanymi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar; (11) Bourdieu Pierre, Passeron Jean-Claude (1990), Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, tłum. E. Neyman, Warszawa: PWN; (12) Sadura Przemysław (2017), Państwo, szkoła, klasy, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej; (13) Gdula Maciej, Sadura Przemysław (2012), Style życia i porządek klasowy w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar; (14) Ehrenreich Barbara (2006), Pracować za grosze i (nie)przeżyć, tłum. B. Gadomska, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B; (15) hooks bell (2013), Teoria feministyczna: od marginesu do centrum, tłum. E. Majewska, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej; (16) Domański Henryk (2016) Stratyfikacja klasowa w Polsce 1982-2015; (17) Krystyna Janicka, Kazimierz M. Słomczyński (2014) Struktura klasowa w Polsce. Klasowy wymiar nierówności, w: Przegląd Socjologiczny , 63/2, s. 55-72.

Uwagi

W cyklu 2020L:

W cyklu 2023L:

Metody kształcenia:
wykład z prezentacją w PowerPoint

ćwiczenia: prezentacje lektur, dyskusja

NAKŁAD PRACY STUDENTA/KI:
45h godziny kontaktowe
30h lektura wskazanych prac z literatury przedmiotu,
40h realizacja pracy na zaliczenie ćwiczeń,
10h przygotowanie do egzaminu;

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu SC-2F-ZRS w USOSweb