Pedagogika alternatywna PE-3S-PEA

TREŚCI PROGRAMOWE
Klasyka alternatywy edukacyjnej oraz przykłady realizacji praktycznej alternatywnych idei edukacji: Summerhill Alexandera S. Neilla: warunki dla rozwoju dziecka w Summerhill, urzeczywistnienie idei wolności, organizacja szkoły, prawa dzieci i rola nauczyciela w Summerhill. Idea edukacji według Celestyna Freineta i Owidiusza Decroly, recepcja i krytyka tych pedagogii. Pedagogika Marii Montessori: założenia i koncepcja domów dziecięcych, jako podstawa konstruowania programów szkolnych. Pedagogika Rudolfa Steinera oraz jej praktyczna realizacja w Polsce i na świecie. Antypedagogika jako sprzeciw wobec wychowania i edukacji tradycyjnej, krytyka antypedagogiki. Przykłady polskich szkół alternatywnych - realizacje edukacyjnych utopii, Autorskie szkoły w Polsce. Edukacja w poglądach Kena Robinsona, Idea edukacji domowej, Realizacja idei edukacji demokratycznej w Polsce i za granicą. Edukacja „outdoorowa”: cechy charakterystyczne outdoor education, aktywności i zajęcia outdoorowe, konsekwencje.

W cyklu 2021L:

- Edukacja alternatywna w Polsce – wprowadzenie, ustalenia definicyjne, rys historyczny rozwoju edukacji alternatywnej w Polsce.
- Klasyka alternatywy edukacyjnej oraz przykłady realizacji praktycznych alternatywnych idei edukacji w Polsce i na świecie: idea edukacji według Celestyna Freineta i Owidiusza Decroly; pedagogika Marii Montessori; pedagogika Rudolfa Steinera oraz jej praktyczna realizacja w Polsce i na świecie; Alexander S. Neill i Summerhill.
- Przykłady polskich szkół alternatywnych
- Antypedagogika (postpedagogika) jako sprzeciw wobec wychowania i edukacji tradycyjnej
- Współczesne idee i kontrowersje w edukacji - alternatywa, zagrożenie, szansa? Edukacja w poglądach Kena Robinsona; idea edukacji domowej; realizacja idei edukacji demokratycznej w Polsce i za granicą.

W cyklu 2022L:

W cyklu 2023L:

Przedmiot obejmuje przegląd historii i rozwoju edukacji alternatywnej, analizę wybranych metod edukacyjnych oraz dyskusję na temat współczesnych idei i kontrowersji związanych z alternatywnymi podejściami do edukacji.

Moduły i tematyka

1. Wprowadzenie do edukacji alternatywnej: Definicje, rys historyczny oraz rozwój edukacji alternatywnej w Polsce i na świecie. Przegląd klasyków pedagogiki alternatywnej, takich jak Celestyn Freinet, Owidiusz Decroly, Maria Montessori, Rudolf Steiner, Alexander S. Neill oraz idea Summerhill.

2. Metody edukacyjne w praktyce: Szczegółowa analiza metod edukacyjnych stosowanych w szkołach Montessori i Summerhill. Praktyczne implikacje metod Freineta i Decroly, w tym realizacja dyskusji oksfordzkiej z wykorzystaniem tych metod.

3. Edukacja domowa i demokratyczna: Prezentacja i dyskusja na temat idei edukacji domowej i demokratycznej, w tym realizacja tych idei w Polsce i za granicą. Omówienie pedagogiki outdoorowej oraz możliwości i wyzwań związanych z jej stosowaniem.

4. Antypedagogika i współczesne kontrowersje: Przegląd antypedagogiki jako sprzeciwu wobec tradycyjnych metod wychowania i edukacji. Dyskusja na temat współczesnych idei edukacyjnych, w tym poglądów Kena Robinsona oraz zagrożeń i szans płynących z edukacji alternatywnej.

5. Przykłady polskich szkół alternatywnych: Omówienie praktycznych realizacji idei edukacji alternatywnej w Polsce, z naciskiem na różnorodność podejść i metod stosowanych w tych szkołach

Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ

Cel 4: Zapewnić wszystkim edukację wysokiej jakości oraz promować uczenie się przez całe życie

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Koordynatorzy przedmiotu

Aleksandra Gajda

Efekty kształcenia

Wiedza
- Zna najważniejsze, tradycyjne i współczesne nurty i systemy pedagogiczne, rozumie ich historyczne i kulturowe uwarunkowania oraz ich uczestnictwo w dyskursie na temat współczesnych dylematów cywilizacyjnych.
- Zna nurty pedagogiki alternatywnej i rozumie ich rolę we współczesnej pedagogice twórczości.
- Zna wybrane alternatywne formy wychowania przedszkolnego i szkolnego.
- Zna założenia programowe czołowych nurtów alternatywnej pedagogiki na świecie.
- Ma uszczegółowioną wiedzę dotyczącą prowadzenia działalności pedagogicznej w zakresie określonym specjalnością studiów.
- Zna podstawowe zasady i przepisy związane z konstruowaniem programów autorskich oraz wdrażaniem innowacji pedagogicznych i prowadzeniem eksperymentów pedagogicznych.
Umiejętności
- Tworzy klarowne i merytoryczne wypowiedzi pisemne dotyczące obszaru pedagogiki alternatywnej.
- Konstruuje wypowiedzi się odwołując się do kluczowych koncepcji teoretycznych pedagogiki alternatywnej.
- Potrafi przedstawiać i oceniać różne opinie i stanowiska oraz dyskutować o nich, czynnie uczestniczyć w debacie.
- Porównuje rozwiązania wybranych szkół alternatywnych ze względu na ich możliwości nauczania i wychowywania do twórczości.
Kompetencje społeczne
- Jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa, tak indywidualnego jak i w grupach i instytucjach realizujących działania pedagogiczne, myśląc i działając w sposób przedsiębiorczy.
- Wykazuje postawę tolerancyjną wobec alternatywnych przekonań na temat celów edukacji i wartości leżących u ich podłoża, potrafi klarownie i z odwołaniem do wiedzy naukowej oceniać wartość alternatyw wychowania i nauczania.
- Jest świadomy wagi refleksji na tematy etyczne i przestrzegania zasad etyki zawodowej oraz etyki badań naukowych.
- Wykazuje się wrażliwością wobec odmiennych poglądów swoich kolegów i potrafi włączać się w dyskusję, prezentując swoje poglądy w sposób nie naruszający uczuć innych osób.

Literatura

W cyklu 2021L:

LITERATURA OBOWIĄZKOWA:
Łukaszewicz, R. (2002.) Studia nad alternatywami w edukacji. Wrocław : Fundacja Wolne Inicjatywy Edukacyjne.
Śliwerski, B. (2001). Edukacja pod prąd. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
Śliwerski, B. (2009). Teoretyczne podstawy edukacji alternatywnej. Kraków: Impuls.
Kwieciński, Z. (2000). Alternatywy myślenia o/dla edukacji. Warszawa: IBE.
Śliwierski, B. (red. 2000). Pedagogika alternatywna. Dylematy teorii. Kraków: Impuls
Okoń, W. (1997). Dziesięć Szkół Alternatywnych. Warszawa: WSiP.
Sajdak, A. (2008). Edukacja kreatywna. Kraków: WAM
Melosik, Z., Śliwerski, B. (2010). Edukacja alternatywna w XXI wieku. Kraków: Impuls.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:
Brzezińska, R., Brzeziński, A. (2012). Idee angielskiej wolnej szkoły Summerhill w polskich egzemplifikacjach. Łódź: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna.
Budajczak, M. (2002). Edukacja domowa: społeczne konteksty kształcenia się w rodzinnym gronie, poza instytucjonalnym środowiskiem szkoły. Rys-Studio.
Figiel, M. (2001). Szkoły autorskie w Polsce. Realizacje edukacyjnych utopii. Kraków: Impuls.
Gribble, D. (2005). Edukacja w wolności: w poszukiwaniu idealnego systemu kształcenia. Kraków: Impuls.
Łukaszewicz, R. (1997). Szkoła jako kawałek innego świata. - Wrocław: Fundacja Wolne Inicjatywy Edukacyjne.
Łukaszewicz, R. (2005). Inne drogi edukacji: kolonie twórczych wspólnot. Wrocław: Fundacja Wolne Inicjatywy Edukacyjne.
Łukaszewicz, R. (2010). Wrocławska Szkoła Przyszłości: dla duchowości, dla wyobraźni, dla praktyki : ...z nieoczekiwaną przypowieścią autobiograficzną. Wrocław: Fundacja Wolne Inicjatywy Edukacyjne.
Murzyn, A. (2014). Wokół Kena Robinsona kreatywnego myślenia o edukacji. Kraków: Impuls.
Nalaskowski, A. (2013). Ortodoksja i chaos. Kraków: Impuls.
Schoenebeck, H. (2009). Antypedagogika w dialogu. Kraków: Impuls.
Schoenebeck, H. (2009). Jaka może być szkoła. Impuls: Kraków.
Zakrzewska, Marzena. Red. (2009). Edukacja domowa w Polsce : teoria i praktyka. Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna "Adam".

W cyklu 2022L:

W cyklu 2023L:

1. Carlgren, F., Michal· Gl· ażewski, & Klingborg, A. (1994). Wychowanie do wolności: pedagogíka Rudolfa Steinera: obrazy i relacje z międzynarodowego ruchu szkół steinerowskich. Wydawnictwo Genesis.
2. Kłosińska, T. (2000). Droga do twórczości: wdrażanie technik Celestyna Freineta. Oficyna Wydawnicza" Impuls".
3. Olearczyk, T. (2016). Edukacja domowa–alternatywa dla nauczania zinstytucjonalizowanego. Państwo i Społeczeństwo, 16(2), 27-38.
4. Rybińska, J. (2019). Zarys koncepcji wolnych szkół demokratycznych. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 580, 3-16.
5. Semenowicz, H. (2002). Nowoczesna szkoł‚a francuska technik Freineta. Polskie Stowarzyszenie Animatorów Pedagogiki Celestyna Freineta.
6. Surma, B. (2008). Pedagogika Montessori–podstawy teoretyczne i twórcze inspiracje w praktyce. Palatum, Łódź.
7. Stawarz, J. (2023). Edukacja outdoorowa w przedszkolu na przykładzie wybranych krajów europejskich. Zagadnienia społeczne 1(18), 196 - 222
8. Uryga, D., Wiatr, M. (2015). Quasi-szkoły – nowe przedsięwzięcia rodzicielskie na obrzeżu systemu oświaty. Pedagogika Społeczna, XIV, 3(57), 217‒232.

Uwagi

W cyklu 2021L:

Metody kształcenia:
prezentacje multimedialne w wykonaniu studentów, dyskusja panelowa, praca z tekstem, rozmowa kierowana, prezentacja multimedialna w wykonaniu wykładowcy; metody waloryzacyjne

Nakład pracy studenta:
Uczestnictwo w zajęciach np. wykład, ćwiczenia 15h
Przygotowanie się do zajęć (np. lektura tekstu) 5h
Przygotowanie się do egzaminu 5h
Przygotowanie referatu, eseju, prezentacji 10h

W cyklu 2022L:

Metody kształcenia:
prezentacje multimedialne w wykonaniu studentów, dyskusja panelowa, praca z tekstem, rozmowa kierowana, prezentacja multimedialna w wykonaniu wykładowcy; metody waloryzacyjne

W cyklu 2023L:

Metody kształcenia:
Dyskusja panelowa, praca z tekstem, rozmowa kierowana, prezentacja multimedialna w wykonaniu wykładowcy; metody waloryzacyjne

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu PE-3S-PEA w USOSweb