Literatura dla dzieci z elementami biblioterapii PE-2S-LDB

Literatura dla dzieci - "literatura osobna" lub "literatura czwarta" Miejsce literatury dla młodego odbiorcy w literaturze ogólnej. Początki literatury dla dzieci. Problemy dydaktyzmu i artyzmu. Związki z pedagogiką i psychologią. Obrazy dziecka i dzieciństwa w utworach różnych autorów. Zadania literatury dla dzieci. Cechy tekstu literackiego dla dzieci. Dzieło literackie jako swoisty typ wypowiedzi. Kategorie i gatunki w "literaturze osobnej". Inicjacje czytelnicze i rozwój zainteresowania dziecka książką. Specyfika odbioru literatury przez dziecięcego czytelnika. Kategoria komizmu i tragizmu, piękna i brzydoty. Magiczność, symboliczność, fantazja jako naturalna potrzeba dziecka. Archetypy literatury dziecięcej. Arcydzieła literatury dziecięcej jako przygotowanie do odbioru literatury wysokiej i rozumienia kultury.
Przegląd podstawowych form gatunkowych w literaturze dla dzieci. Powiastka dydaktyczna, bajka, baśń ludowa i literacka. Rola baśni w życiu dziecka. Baśń z perspektywy psychologii rozwojowej.
Baśń jako model świata. Poszukiwanie tożsamości i oswajanie lęków w baśni. Psychoterapeutyczna moc baśni. Analiza wybranych baśni pod kątem możliwości wykorzystania ich w terapii.
Lęki u dzieci. Dziecięce strategie radzenia sobie z lękiem. Bajka terapeutyczna, jej rodzaje i sposoby terapeutycznego oddziaływania na dziecko. Przykłady bajek terapeutycznych możliwych do wykorzystania w sytuacjach trudnych.
Poszukiwania nowych środków wyrazu we współczesnej prozie i poezji dla dzieci. Wiersze dla dzieci inspirowane folklorem dziecięcym. Paidialność jako podstawowa kategoria wiersza dziecięcego. Oblicza i funkcje komizmu w wierszach dla dzieci. Tradycja i awangardowość, czyli od M. Konopnickiej do D. Wawiłow. Znaczenie twórczości J. Tuwima, J. Brzechwy, K. Makuszyńskiego w polskiej poezji dla dzieci.
Pisemne kolokwium zaliczeniowe.

Perspektywa pedagogiczna w obcowaniu z literaturą dziecięcą – między dydaktyzmem a artyzmem w wychowaniu dziecka-czytelnika przez literaturę i dla literatury we wczesnej edukacji.
Charakterystyczne cechy literatury dla dzieci i jej terapeutyczne oddziaływanie.
Obraz kompetencji czytelniczych dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Modele kontaktu dziecka z literaturą. Rola pośrednika lektury.
Współczesne tendencje w literaturze dziecięcej i praktyki wydawnicze. Od książki obrazkowej do picturebooka.
Obrazy dziecka w poezji dziecięcej – od Konopnickiej do Wawiłow.
Fantastyka i przeobrażenie baśni. Baśnie Perraulta, braci Grimm i Andersena. Polska baśń ludowa – Konopnicka, Leśmian, Papuzińska. Wielowarstwowe opowieści fantastyczne (m.in. Caroll, Milne, Lingren, Jansson, Korczak, Brzechwa). Fantasy.
Tabu w literaturze dla dzieci. Rola grozy – okrucieństwo Grimmów, depresyjność Andersena, horror Gaimnanna, anarchia Dahla, potwory i koszmarne dzieci.
Postmodernistyczne gry z konwencją baśniową. Wyznaczniki realizmu magicznego.
Analiza rekomendowanej listy lektur dla klas 1-3. w podstawie programowej.

LITERATURA OBOWIĄZKOWA
Adamczykowa Z., Literatura dziecięca. Funkcje – Kategorie – Gatunki, Warszawa 2004.
Baluch A., Archetypy literatury dziecięcej, Wrocław 1993.
Baluch A., Ceremonie literackie, a więc obrazy, zabawy i wzorce w literaturze dla dzieci, Kraków 1998.
Bettelheim B., Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 2010.
Brett D., Opowiadania dla twojego dziecka. Koją, leczą, rozwiązują problemy, Gdańsk 1998.
Cichoń-Piasecka M., Baśń w kulturze, terapii i wychowaniu, [w:] Baśń w terapii i wychowaniu, red. Sz. Kawalla, E. Lewandowska-Tarasiuk, J.W. Sienkiewicz, Warszawa 2012.
Cieślikowski J., Literatura osobna, Warszawa 1985.
Molicka M., Bajkoterapia, Poznań 1999.
Papuzińska J., Dziecko w świecie emocji literackich, Warszawa 1996.
Poezja dla dzieci. Antologia form i tematów, oprac. R. Waksmund, Wrocław 1987.
Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, red. B. Tylicka, G. Leszczyński, Wrocław 2002.
Tyszkowa M., Baśń i jej recepcja z punktu widzenia psychologii rozwojowej, „Psychologia Wychowawcza”1978, nr 4.
Ziółkowska-Sobecka M., Hans Christian Andersen. Portrety autorów lektur szkolnych, Warszawa 2001.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA
Baśń i dziecko, red. H. Skrobiszewska, Warszawa 1978.
Cichoń-Piasecka Małgorzata, Baśnioterapia w rehabilitacji dzieci upośledzonych umysłowo, „Szkoła Specjalna”, 2005, nr 1.
Cieślikowski J., Antologia poezji dziecięcej, Wrocław 1980.
Sto lat baśni polskiej, red. G. Leszczyński, Warszawa 1995.
Szeliga K., Bajkoterapia, czyli jak z Guziołkiem tworzyć i wykorzystywać bajki i opowiadania w biblioterapii oraz rozwoju aktywności twórczej dziecka, Kraków 2008.
Waksmund, Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej, Wrocław 2000

Adamczykowa, Z. (2004). Literatura dziecięca. Funkcje, kategorie, gatunki. Warszawa: Wydawnictwo WSP.
Baluch, A. (1987). Dziecko i świat przedstawiony, czyli tajemnice dziecięcej lektury. Warszawa: Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia.
Baluch, A. (2005). Książka jest światem. O literaturze dla dzieci małych oraz dla dzieci starszych i nastolatków. Kraków: Universatis.
Kostecka, W. (2014). Baśń modernistyczna: przeobrażenia gatunku. Intertekstualne gry z tradycją literacką. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Kostecka, W., Leszczyński, G., Skowera, M. (2021). Kamienie milowe w dziejach polskiej literatury dziecięcej i młodzieżowej. Leśmian, Korczak, Brzechwa. W: Prace Filologiczne 11(14) 2021, s. 203-221.
Smuszkiewicz, A. (2016). Literatura dla dzieci. Podręcznik dla studentów kierunków pedagogicznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Ungeheuer-Gołąb, A. (2011). Rozwój kontaktów małego dziecka z literaturą. Podręcznik. Warszawa: Wydawnictwo, SBP.
Zabawa, K. (2017). Literatura dla dzieci w kontekstach edukacyjnych. Kraków: Wydawnictwo WAM.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:
Baluch, A. (1993). Archetypy literatury dziecięcej. Wrocław: Wydawnictwo W. Bagiński i Synowie.
Gralewicz-Wolny, I., Mytych-Forajter, B. (2013). Uwolnić Pippi! Twórczość dla dzieci wobec przemian kultury. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Kostecka, W. (2010). Tajemnica księgi. Tropami współczesnej fantastyki dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Leszczyński, G., Świerczyńska-Jelonek, D., Zając, M. (red.). (2009). Ocalone królestwo. Twórczość dla dzieci – perspektywy badawcze, problemy animacji. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Slany, K. (2014). Groza w literaturze dziecięcej. Od Grimmów do Gaimanna. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP.
Sochańska, B., Czechowska, J. (red.) (2012). Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci. Media Rodzina, Duński Instytut Kultury.
Waksmund R. (2000). Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej. Tematy, gatunki, konteksty. Wrocław: Wydawnictwo UWr.

Metody asymilacji wiedzy, metody problemowe, aktywizujące (np. "burza mózgów", drama)

W czasie stanu epidemii zajęcia będą prowadzone w trybie zdalnym. Materiały do zajęć będą przesyłane studentom przez prowadzącego i zamawiane przez studentów drogą elektroniczną z biblioteki APS (bibl@aps.edu.pl)
Kod umożliwiający wejście studenta do grupy zajęciowej w aplikacji TEAMS został grupie przekazany w wiadomości mailowej przez USOSmail.
gr.ćwiczeniowa I ZU/PE-PEK

Metody pracy: indywidualna lektura wybranych tekstów literatury dla dzieci, głośne czytanie fragmentów literatury, dyskusja (m.in. panelowa), praca w grupie nad mapą mentalną, kolażem, gry językowe, elementy dramy w ramach analizy i interpretacji tekstu, indywidualna praca nad esejem i recenzją tekstu literackiego.

Godziny kontaktowe: 15h
Godziny na lekturę: 6h
Godziny na przygotowanie eseju: 3h
Godziny na przygotowanie rekomendacji lub wywiadu: 3h
Nakład pracy osoby studiującej: 1 punkt ECTS.