Psychospołeczna sytuacja dorosłych osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu i ich rodzin PC-5S-PSA

- Charakterystyka i obraz funkcjonowania dorosłych osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.
- Psychospołeczna sytuacja rodzin dorosłych osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.
- Sposoby, metody, zasady pracy z uwzględnieniem charakterystyki funkcjonowania dorosłych osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.
- Specyfika planowania pracy z dorosłymi osobami z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.
- Cele, zadania i zasady pracy z dorosłymi osobami z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.
- Dostosowanie zajęć pod względem organizacyjnym, metodycznym i terapeutycznym.

Celem zajęć jest prezentacja kluczowych czynników wpływających na dobrostan i funkcjonowanie osób ze spektrum autyzmu (ASD) i ich rodzin. Obszary funkcjonowania będą opisywane w kontekście wyzwań związanych ze spektrum autyzmu oraz stosowanych strategii wsparcia. Podejmowane tematy będą odnosić się także do wspierania dobrostanu rodziny.

Tematy spotkań obejmują:
1. Pojęcie neuroróżnorodności a rzeczywistość dorosłych osób z ASD. Wyzwania i możliwości związane ze spektrum autyzmu w kontekście potrzeby wsparcia.
2. Ukryte zagrożenia a dobrostan dorosłych osób z ASD i ich rodzin. Czynniki ryzyka (m.in. stresory środowiskowe, sytuacje traumatyzujące, trauma rozwojowa, nadużycia, uzależnienia).
3. Zaburzenia współwystępujące i zagrożenia zdrowotne u dorosłych osób z ASD. Strategie wspierania zachowań prozdrowotnych w kontekście zasobów systemu rodzinnego.
4. Systemowe spojrzenie na rodzinę osoby ze spektrum autyzmu. Stresory doświadczane przez rodziców a możliwość kontynuacji oddziaływań wychowawczo-rozwojowych. Strategie radzenia sobie rodziców osób z ASD w różnym wieku.
5. Końcowy etap edukacji a wejście w dorosłość uczniów z ASD - zagadnienie systemowe. Rola placówki, otoczenia społecznego, rodziny.
6. Techniki oddziaływań potwierdzone badawczo w odniesieniu do młodych dorosłych z ASD – przegląd badawczy NPDC/NCAEP.
7. Wspieranie samodzielności i odpowiedzialności u uczniów z ASD jako przygotowanie do aktywności zawodowej. Modele i rozwiązania stosowane w ramach treningu pracy.
8. Aktywność i aktywizacja zawodowa osób z ASD o różnym zakresie trudności rozwojowych. Potrzeba wsparcia a ścieżki rozwoju zawodowego
9. Samoświadomość, tożsamość, samostanowienie. Wyzwania rozwojowe i stosowane rozwiązania.
10. Rozwój społeczny. Kontakty społeczne bezpośrednie i online w rozwoju samoświadomości społecznej i relacji z innymi. Kontakt z innymi osobami z zaburzeniami neurorozwojowymi.
11. Rozwój psychoseksualny osób ze spektrum autyzmu. Uwarunkowania edukacji seksualnej.
12. Życie romantyczne, uczuciowe i rodzinne dorosłych ze spektrum autyzmu. Wyzwania i strategie wsparcia w pełnieniu ról rodzinnych.
13. Budowanie strategii wsparcia w toku życia z uwzględnieniem możliwości systemu opieki, rodziny, perspektywy i możliwości osoby ze spektrum autyzmu.
14. Starzenie się osób ze spektrum autyzmu – aspekty medyczne i związane z systemem opieki.
15. Zmienna rzeczywistość a sytuacja dorosłych osób z ASD i ich rodzin. Perspektywy przemian modeli wspierania osób ze spektrum autyzmu.

Wykłady:
Dwie perspektywy we współczesnym ujmowaniu autyzmu:1.Podejście medyczne. 2. Koncepcja neuroróżnorodności. Diagnoza ASD u dorosłych osób: problemy, trudności, korzyści. Metody, narzędzia diagnozy. Charakterystyka specyfiki funkcjonowania osób dorosłych z ASD. Funkcjonowanie fizyczne i psychiczne dorosłych osób z ASD. Psychospołeczny aspekt rozwoju seksualnego dorosłych osób z ASD. Sytuacja społeczna dorosłych osób z ASD w Polsce. Problem zatrudnienia dorosłych osób z ASD (rehabilitacja i aktywizacja społeczna, rehabilitacja zawodowa i zatrudnienie wspomagane, formy mieszkalnictwa wspieranego (placówki całodobowego okresowego i stałego pobytu); kształcenie ustawiczne i podnoszenia kwalifikacji zawodowych, różnorodne formy życia społecznego, grupy wsparcia prowadzone z udziałem samorzeczników. Ubezwłasnowolnienie a autonomia dorosłych osób z ASD. Formy wsparcia dorosłych osób z ASD (np. mentoring, tutoring, terapia psychologiczna, psychoedukacja, psychoterapia wspierająca/podtrzymująca, psychologiczna interwencja w kryzysie, psychoterapia,ukierunkowana na zmianę).
Ćwiczenia:
Praktyczne aspekty zagadnień teoretycznych omawianych na wykładach wraz z przykładami dobrych praktyk.
Trudna dorosłość osób z ASD – analiza kontekstu psychologicznego, medycznego, społecznego. Kwestia ubezwłasnowolnienia a autonomia dorosłych osób z ASD. Edukacja seksualna osób z ASD. Formy wsparcia osób z ASD w dorosłym życiu i ich środowiska rodzinnego. Problemy zatrudnienia dorosłych osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Psychospołeczna sytuacja rodzin z dorosłą osobą z ASD: wyzwania rodzicielskie związane z okresem dojrzewania i dorosłości osoby z ASD; profesjonalna pomoc i wsparcie rodziny.

Wykłady:
Celem zajęć jest prezentacja kluczowych czynników wpływających na dobrostan i funkcjonowanie osób ze spektrum autyzmu (ASD) i ich rodzin. Obszary funkcjonowania będą opisywane w kontekście wyzwań związanych ze spektrum autyzmu oraz stosowanych strategii wsparcia. Podejmowane tematy będą odnosić się także do wspierania dobrostanu rodziny.

Tematy spotkań obejmują:
1. Pojęcie neuroróżnorodności a rzeczywistość dorosłych osób z ASD. Wyzwania i możliwości związane ze spektrum autyzmu w kontekście potrzeby wsparcia.
2. Ukryte zagrożenia a dobrostan dorosłych osób z ASD i ich rodzin. Czynniki ryzyka (m.in. stresory środowiskowe, sytuacje traumatyzujące, trauma rozwojowa, nadużycia, uzależnienia).
3. Zaburzenia współwystępujące i zagrożenia zdrowotne u dorosłych osób z ASD. Strategie wspierania zachowań prozdrowotnych w kontekście zasobów systemu rodzinnego.
4. Systemowe spojrzenie na rodzinę osoby ze spektrum autyzmu. Stresory doświadczane przez rodziców a możliwość kontynuacji oddziaływań wychowawczo-rozwojowych. Strategie radzenia sobie rodziców osób z ASD w różnym wieku.
5. Końcowy etap edukacji a wejście w dorosłość uczniów z ASD - zagadnienie systemowe. Rola placówki, otoczenia społecznego, rodziny.
6. Techniki oddziaływań potwierdzone badawczo w odniesieniu do młodych dorosłych z ASD – przegląd badawczy NPDC/NCAEP.
7. Wspieranie samodzielności i odpowiedzialności u uczniów z ASD jako przygotowanie do aktywności zawodowej. Modele i rozwiązania stosowane w ramach treningu pracy.
8. Aktywność i aktywizacja zawodowa osób z ASD o różnym zakresie trudności rozwojowych. Potrzeba wsparcia a ścieżki rozwoju zawodowego
9. Samoświadomość, tożsamość, samostanowienie. Wyzwania rozwojowe i stosowane rozwiązania.
10. Rozwój społeczny. Kontakty społeczne bezpośrednie i online w rozwoju samoświadomości społecznej i relacji z innymi. Kontakt z innymi osobami z zaburzeniami neurorozwojowymi.
11. Rozwój psychoseksualny osób ze spektrum autyzmu. Uwarunkowania edukacji seksualnej.
12. Życie romantyczne, uczuciowe i rodzinne dorosłych ze spektrum autyzmu. Wyzwania i strategie wsparcia w pełnieniu ról rodzinnych.
13. Budowanie strategii wsparcia w toku życia z uwzględnieniem możliwości systemu opieki, rodziny, perspektywy i możliwości osoby ze spektrum autyzmu.
14. Starzenie się osób ze spektrum autyzmu – aspekty medyczne i związane z systemem opieki.
15. Zmienna rzeczywistość a sytuacja dorosłych osób z ASD i ich rodzin. Perspektywy przemian modeli wspierania osób ze spektrum autyzmu.

Ćwiczenia:
Praktyczne aspekty zagadnień teoretycznych omawianych na wykładach wraz z przykładami dobrych praktyk.
Trudna dorosłość osób z ASD – analiza kontekstu psychologicznego, medycznego, społecznego. Kwestia ubezwłasnowolnienia a autonomia dorosłych osób z ASD. Edukacja seksualna osób z ASD. Formy wsparcia osób z ASD w dorosłym życiu i ich środowiska rodzinnego. Problemy zatrudnienia dorosłych osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Psychospołeczna sytuacja rodzin z dorosłą osobą z ASD: wyzwania rodzicielskie związane z okresem dojrzewania i dorosłości osoby z ASD; profesjonalna pomoc i wsparcie rodziny.

Literatura obowiązkowa:
Gajdzica, Z. (2007) (red.). Problemy edukacji, rehabilitacji i socjalizacji osób niepełnosprawnych: konteksty edukacyjne i prawne. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Głodkowska, J., Giryński, A. (2006) (red.). Rehabilitacja społeczna i zawodowa - od bierności do aktywności. Kraków: AKAPIT.
Patyk, K., Panasiuk, M. (2017). Wsparcie młodzieży i dorosłych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Teoria i praktyka. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Literatura uzupełniająca:
Attwood, T. (2013). Zespół Aspergera: Kompletny przewodnik. Gdańsk: Harmonia.
Borys-Kierszniewska, W. i in. (2012). Model programu aktywizacji społecznej i zawodowej osób z Zespołem Aspergera i wysokofunkcjonujących osób z autyzmem.
Fast, Y. i in. (2004). Zespół Aspergera i NLD. Problematyka dotycząca zatrudnienia. Gdańsk: Harmonia.
Waligórska, A., Kucharczyk, S., Waligórski, M., Kuncewicz-Sosnowska, K., Kalisz, K. i Odom, S. (2019). Zintegrowany model terapii autyzmu opartej na dowodach – model National Professional Development Center on Autism Spectrum Disorders (NPDC). Psychiatria Polska, 53 (4), 753-770. (s. 760-762 – tabela technik o potwierdzonej skuteczności w różnych przedziałach wiekowych).

Literatura obowiązkowa:
Gajdzica, Z. (2007) (red.). Problemy edukacji, rehabilitacji i socjalizacji osób niepełnosprawnych: konteksty edukacyjne i prawne. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Głodkowska, J., Giryński, A. (2006) (red.). Rehabilitacja społeczna i zawodowa - od bierności do aktywności. Kraków: AKAPIT.
Patyk, K., Panasiuk, M. (2017). Wsparcie młodzieży i dorosłych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Teoria i praktyka. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Literatura uzupełniająca:
Attwood, T. (2013). Zespół Aspergera: Kompletny przewodnik. Gdańsk: Harmonia.
Danielewicz, D. (2022). Dorośli w spektrum autyzmu – specyfika funkcjonowania, potrzeby, ograniczenia, możliwości. Psychologia Wychowawcza, 66 (24), 23-35.
Borys-Kierszniewska, W. i in. (2012). Model programu aktywizacji społecznej i zawodowej osób z Zespołem Aspergera i wysokofunkcjonujących osób z autyzmem.
Fast, Y. i in. (2004). Zespół Aspergera i NLD. Problematyka dotycząca zatrudnienia. Gdańsk: Harmonia.
Fornalik I. (2017), Mam autyzm. Mam seksualność. I co dalej?. Łódź: Fundacja Jim
Waligórska, A., Kucharczyk, S., Waligórski, M., Kuncewicz-Sosnowska, K., Kalisz, K. i Odom, S. (2019). Zintegrowany model terapii autyzmu opartej na dowodach – model National Professional Development Center on Autism Spectrum Disorders (NPDC). Psychiatria Polska, 53 (4), 753-770. (s. 760-762 )– tabela technik o potwierdzonej skuteczności w różnych przedziałach wiekowych).

Literatura obowiązkowa:
Gajdzica, Z. (2007) (red.). Problemy edukacji, rehabilitacji i socjalizacji osób niepełnosprawnych: konteksty edukacyjne i prawne. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Głodkowska, J., Giryński, A. (2006) (red.). Rehabilitacja społeczna i zawodowa - od bierności do aktywności. Kraków: AKAPIT.
Patyk, K., Panasiuk, M. (2017). Wsparcie młodzieży i dorosłych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Teoria i praktyka. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Literatura uzupełniająca:
Attwood, T. (2013). Zespół Aspergera: Kompletny przewodnik. Gdańsk: Harmonia.
Danielewicz, D. (2022). Dorośli w spektrum autyzmu – specyfika funkcjonowania, potrzeby, ograniczenia, możliwości. Psychologia Wychowawcza, 66 (24), 23-35.
Borys-Kierszniewska, W. i in. (2012). Model programu aktywizacji społecznej i zawodowej osób z Zespołem Aspergera i wysokofunkcjonujących osób z autyzmem.
Fast, Y. i in. (2004). Zespół Aspergera i NLD. Problematyka dotycząca zatrudnienia. Gdańsk: Harmonia.
Waligórska, A., Kucharczyk, S., Waligórski, M., Kuncewicz-Sosnowska, K., Kalisz, K. i Odom, S. (2019). Zintegrowany model terapii autyzmu opartej na dowodach – model National Professional Development Center on Autism Spectrum Disorders (NPDC). Psychiatria Polska, 53 (4), 753-770. (s. 760-762)– tabela technik o potwierdzonej skuteczności w różnych przedziałach wiekowych).

NAKŁAD PRACY STUDENTA:

liczba godzin kontaktowych:
ćwiczenia - 15

liczba godzin przygotowania się do zajęć, lektury - 20

liczba godzin przygotowania się do egzaminu - 20

Liczba punktów ETCS – 1

Metody kształcenia: wykład, + ćwiczenia (prezentacja, praca z tekstem, dyskusja, działania praktyczne)
Nakład pracy studenta:
godziny kontaktowe: 30h
przygotowanie do zajęć, lektury - 15h
przygotowanie do egzaminu - 20h
przygotowanie wystąpienia na ćwiczeniach - 15h
Liczba punktów ETCS – 1
Link do zespołu:
https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3a-Opmub6AFESQcLjV2lRsL33bB3OsN2eVjGcIZQynpr01%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=cc4722a3-3aaf-4c0a-adc4-d838426ef41e&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Metody kształcenia: wykład, + ćwiczenia (prezentacja, praca z tekstem, dyskusja, działania praktyczne)
Nakład pracy studenta:
godziny kontaktowe: 30h
przygotowanie do zajęć, lektury - 15h
przygotowanie do egzaminu - 20h
przygotowanie wystąpienia na ćwiczeniach - 15h
Liczba punktów ETCS – 1