Metody terapii niedyrektywnej osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu PC-5S-MNA

TREŚCI PROGRAMOWE
- Wprowadzenie w zagadnienia terapii niedyrektywnej osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu: założenia, cele, zasady prowadzenia terapii. Metody psychologiczno-pedagogiczne stosowane w terapii osób z ASD, a praktyka oparta na dowodach (evidence base practice).
- Prezentacja modeli niedyrektywnych:
- Growth through Play;
- Son rise-Metoda Opcji;
- Model DIR/Floortime;
- Metoda RDI – Metoda Rozwoju Relacji;
- Terapia Handle;
- Attention Autism;
- Podejście i model pracy H. Olechnowicz;
- Metoda 3i.
- Planowanie pracy z dzieckiem; wgląd w prowadzenie terapii; dokumentacja procesu terapeutycznego.
- Przygotowanie do współpracy oraz współdziałanie środowiska rodzinnego, przedszkola/szkoły dziecka oraz innych podmiotów zaangażowanych w proces terapii dziecka/ucznia w modelu terapii niedyrektywnej.

W cyklu 2021L:

Wykłady
Wprowadzenie w zagadnienia terapii niedyrektywnej osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu: założenia, cele, zasady prowadzenia terapii.
Metody psychologiczno-pedagogiczne stosowane w terapii osób z ASD, a praktyka oparta na dowodach (evidence base practice), doniesienia z badań międzynarodowych.
Miejsce metod niedyrektywnych w polskim systemie oświaty, pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Łączenie czy wykluczanie się wątków dyrektywności i niedyrektywności? Stanowiska badaczy.
Analiza wybranych podejść: Attention Autism.
Planowanie pracy z dzieckiem; wgląd w prowadzenie terapii; dokumentacja procesu terapeutycznego: za podejściem H. Olechnowicz.
Przygotowanie do współpracy oraz współdziałanie środowiska rodzinnego, przedszkola/szkoły dziecka oraz innych podmiotów zaangażowanych w proces terapii dziecka/ucznia w modelu terapii niedyrektywnej.
Ćwiczenia
1)Prezentacja modeli niedyrektywnych:
• Growth through Play,
• Son Rise-Metoda Opcji,
• Model DIR/Floortime,
• Metoda RDI – Metoda Rozwoju Relacji,
• Terapia Handle,
• podejście i model pracy H. Olechnowicz.
2)Planowanie pracy z dzieckiem;
a)wgląd w zagadnienia prowadzenia terapii wybraną metodą niedyrektywną; dokumentacja procesu terapeutycznego,
b) założenia prowadzenie obserwacji, nagrywanie próbek zdarzeń oraz interpretacja, wnioski.

W cyklu 2022L:

W cyklu 2023L:

W cyklu 2024L:

Wykład
1. Autystyczne spectrum zaburzeń – omówienie zaburzenia, przyczyny, epidemiologia.
2. Typologia osób z autyzmem w ujęciu L. Wing i G. Gould oraz O. S. Nikolskiej.
3. Wątki niedyrektywności i dyrektywności w podejściach terapeutycznych.
4. Wprowadzenie w zagadnienia terapii niedyrektywnej osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu: założenia, cele, zasady prowadzenia terapii.
5. Kwestie etyczne w podejściach terapeutycznych.
6. Edukacja i terapia.
7. Praca z rodzicami pacjentów z ASD.
8. Metody psychologiczno-pedagogiczne stosowane w terapii osób z ASD, a praktyka oparta na dowodach (evidence base practice).
Ćwiczenia
1. Prezentacja modeli niedyrektywnych: EMDR, Ruch Rozwijający V. Sherborne, Programy aktywności M. i CH. Knill, EMDR, integracja sensoryczna SI, Growth trough Play, SonRise (metoda opcji), Handle, model DIR/Floortime S. Greenspana, model H. Olechnowicz, podejście 3i, arteterapia, metoda M. Montessori.
2. Planowanie pracy z dzieckiem - dokumentacja procesu diagnostyczno-terapeutycznego.
3. Przygotowanie do współpracy oraz współdziałanie środowiska rodzinnego, przedszkola/szkoły dziecka oraz innych podmiotów zaangażowanych w proces terapii dziecka/ucznia w modelu terapii niedyrektywnej.
4. Zachowania będące wyzwaniem (np. agresja, autoagresja, stimy) – postępowanie terapeutyczne.
5. Przeciążenie sensoryczne: meltdown, shutdown. Regres.
6. Analiza indywidualnych przypadków – przygotowanie programu wsparcia, opracowanie zaleceń do domu, do placówki.
7. Syndrom wypalania się sił u rodziców i terapeutów.
8. Spotkania osobiste z rodzicami i osobami z ASD.
9. T. Grandin, D. Williams, L. Jackson – osoby dorosłe z ASD i ich spojrzenie na proces terapii.

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2023L:

W cyklu 2021L:

W cyklu 2024L:

W cyklu 2022L:

Efekty kształcenia

Wiedza
Zna w pogłębionym stopniu koncepcje terapii niedyrektywnej osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu oraz uwarunkowania skuteczności podejmowanych oddziaływań terapeutycznych.
Zna merytoryczne i metodyczne podstawy prowadzenia działań terapeutycznych z osobami z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Umiejętności
Potrafi projektować oraz prowadzić zajęcia terapeutyczne dla osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, dokonywać ewaluacji realizowanych zajęć oraz generować niestandardowe rozwiązania konkretnych problemów terapeutycznych.
Analizować własne działania terapeutyczne, wskazywać obszary wymagające modyfikacji, eksperymentowania i wdrażania działań innowacyjnych.

Kompetencje społeczne
Jest gotów do odpowiedzialnego pełnienia roli zawodowej związanej z działalnością rehabilitacyjną, edukacyjną, terapeutyczną i resocjalizacyjną, w tym:
- przyjęcia odpowiedzialności za podejmowane decyzje, prowadzone działania i ich skutki;
- wykazywania cech refleksyjnego praktyka, świadomego znaczenia profesjonalizmu w pracy zawodowej.

Kryteria oceniania

Wykład: egzamin: test sprawdzający wiedzę
Ćwiczenia:
- aktywność na zajęciach,
- przygotowanie prac cząstkowych,
- kolokwium,
- udział w hospitacjach.

Literatura

obowiązkowa
1. Danielewicz D., Pisula E. (red.). (2003). Terapia i edukacja osób z autyzmem, Wydawnictwo APS, Warszawa.
2. Delacato C. (1999). Dziwne niepojęte. Autystyczne dziecko. Warszawa: Fundacja Synapsis
3. Faherty, C. (2016). Autyzm... Co to dla mnie znaczy? : podręcznik z ćwiczeniami dla dzieci i dorosłych ze spektrum autyzmu. Kraków : Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
4. Jackson L., (2005). Świry, dziwadła i Zespół Aspergera. Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, Warszawa.
5. Kielin, J., Klimek-Markowicz, K. (2013). Krok po kroku. Nauczanie i terapia dzieci z umiarkowaną, znaczną i głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Sopot. GWP
6. Maas V. (2005). Uczenie się przez zmysły, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
7. Olechnowicz H., Wiktorowicz R., (2012). Dziecko z autyzmem. Wyzwalanie potencjału rozwojowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
8. Olechnowicz H. (2004). Wokół autyzmu: fakty, skojarzenie, refleksje. Warszawa: Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne.
9. Piszczek M. (1997). Terapia zabawą, terapia przez sztukę: (wybrane zagadnienia i metody). Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno -Pedagogicznej MEN.
10. Piszczek M. (2013). Autyści. Jak odbierają i rozumieją świat. Warszawa: Kompendium.
11. Piszczek M. (2018). Autyści. Indywidualne i grupowe metody terapii. Zajęcia adresowane do rodziców. Warszawa: Wydawnictwo ES.
12. Williams D.(2005). Nikt nigdzie. Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, Warszawa
13. Wiśniewska, M. (2022). Wspomaganie rozwoju dziecka z niepełnosprawnością intelektualną. Poradnik dla rodziców i terapeutów. Kraków. Oficyna Wyd. IMPULS
Uzupełniająca
1. Kaczan T., Śmigiel R. (2012). Wczesna interwencja i wspomagania rozwoju dzieci z chorobami genetycznymi. Kraków: IMPULS.
2. Kaja B. (2003). (red). Wspomaganie rozwoju. Psychostymulacja. Psychokorekta. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej.
3. Kaja B. (2001). Zarys terapii dziecka. Bydgoszcz: WSP
4. Pisula E., (2007). Rodzice i rodzeństwo dzieci z zaburzeniami rozwoju. Warszawa. Wyd. UW
5. Plichta, P., Jagoszewska I. i in. (2018). Specjalne potrzeby edukacyjne uczniów z niepełnosprawnościami. Kraków. Oficyna Wyd. IMPULS
6. Wiśniewska M. (2013). Ćwiczenia językowe cz. 1. Propozycje zadań dla dzieci i dorosłych z zaburzeniami w komunikacji językowej. Gdańsk: Harmonia.
7. Wiśniewska M. (2014). Sensoryczny Bruno. Historia chłopca z nadwrażliwością systemów zmysłowych. Warszawa: EMPIS.
8. Wiśniewska M. (2014). Ćwicz razem z Brunem – karty praksji dla dzieci. Warszawa: Empis.
9. Wiśniewska M. (2015). Profil sensoryczny dziecka. Gdańsk: PTP-P.
10. Wiśniewska M. (2015). Ćwicz razem z Łucją i Brunem – aktywności czuciowo-przedsionkowe. Warszawa: Empis.
11. Wiśniewska M. (2016). Ćwiczenia językowe cz. 2. Propozycje zadań dla dzieci i dorosłych z zaburzeniami w komunikacji językowej. Gdańsk: Harmonia.
12. Wiśniewska M. (2017). Karty posturalne. Gdańsk: Harmonia.
13. Wiśniewska M. (2017). Dyspraktyczna Łucja - historia sensoryczna dziewczynki z trudnościami w planowaniu ruchów. Warszawa: Empis.

W cyklu 2021L:

LITERATURA OBOWIĄZKOWA:

Bluestone, J. (2010). Materia AUTYZMU. Łączenie wątków w spójną teorię. Warszawa: fundacja rozwiązać autyzm.

Gardziel, A., Ozaist, P., Sitnik, E. (2015). Metoda 3i w terapii zaburzeń spektrum autystycznego. Psychoterapia 1 (172), s. 37-45.

Greenspan, S.I., Wieder, S. (2014). Dotrzeć do dziecka z autyzmem. Jak pomóc dzieciom nawiązywać relacje, komunikować się i myśleć. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Gutstein, S.E. (2012). Księga RDI. Wytyczne nowych ścieżek w autyzmie, zespole Aspergera i PDD z Programem Rozwoju Relacji. Warszawa: fundacja rozwiązać autyzm.

Kaufman, R.K. (2016). Autyzm przełom w podejściu. program Son-Rise, który pomógł rodzinom na całym świecie. Białystok: Wydawnictwo Vivante.

Kosecka, C. (2019). Attention Autism - nieodparte zaproszenie do nauki. Autyzm (19), s. 13-19.

Michałowska, K., Motyl-Słowicka, P. (2018). Wspieranie i kierowanie rozwojem dziecka w procesie budowania relacji. Autyzm (18), s. 37-40.
Olechnowicz, H. Krawczyk, F. (2012). Dynamika rozwoju chłopca z autyzmem. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Olechnowicz, H., Wiktorowicz, R. (2013). Dziecko z autyzmem : wyzwalanie potencjału rozwojowego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Ozaist, P. (2014). Metoda 3i i intensywny program pomocy terapeutycznej. W: A. Prokopiak, Niedyrektywność i relacja. Terapia osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Warszawa: Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, s. 45-59.

Rogers, S.J., Dawson, G., Vismara, L. A. (2014). Metoda Wczesnego Startu dla dziecka z autyzmem (ESDM) Jak wykorzystywać codzienne aktywności, aby pomóc dzieciom tworzyć więzi, komunikować się i uczyć. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Waligórska, A., Kucharczyk, S., Waligórski, M., Kuncewicz-Sosnowska, K., Kalisz, K., Odom, S. L. (2019). Zintegrowany model terapii autyzmu opartej na dowodach – model National Professional Development Centeron Autism Spectrum Disorders (NPDC). Psychiatria, 53(4): 753–770.

LITERATURA UZUPEŁNIJĄCA:
Kosecka, C. Kosewska, B. (2019). Wspieranie rozwoju koncentracji uwagi oraz umiejętności społecznych dzieci z autyzmem za pomocą programu Attention Autism. Szkoła Specjalna. (80), 1, s. 48-56.

Rogers, S.J., Dawson, G. (2015). Early Start Denver Model dla małych dzieci z autyzmem. Wspieranie komunikacji, uczenia się i rozwoju społecznego. Warszawa: fundacja rozwiązać autyzm.