Prowadzony w cyklach: 2023Z, 2023Zn, 2024Z, 2024Zn, 2025Z, 2025Zn

Punkty ECTS: brak danych

Język: polski

Organizowany przez: Instytut Pedagogiki Specjalnej (dla: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej)

Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży PC-5F-PDK1

TREŚCI PROGRAMOWE
- Podstawowe zagadnienia z psychologii klinicznej: psychologia kliniczna jako subdyscyplina, historia psychologii klinicznej w Polsce, związki psychologii klinicznej z innymi dyscyplinami naukowymi, modele wybranych klasyfikacji, etyka postępowania psychologa klinicznego.
- Pojęcie normy i patologii rozwojowej, zdrowia i choroby, modele zdrowia i choroby, dysharmonie rozwojowe.
- Specyfika zaburzeń okresu dzieciństwa i adolescencji oraz ich uwarunkowania.
- Wybrane zaburzenia rozwojowe oraz zdrowia psychicznego w okresie dzieciństwa
i adolescencji i ich wpływ na sytuację szkolną.
- Zaburzenia rozwoju, zaburzenia zachowania (zespół nadpobudliwości psychoruchowej, zachowania opozycyjno-buntownicze)
- Zaburzenia lękowe (m.in. lęk separacyjny, fobie), nastroju (m.in. depresja), próby samobójcze.
- Zaburzenia osobowości u młodzieży.
- Agresja i przemoc (w tym agresja elektroniczna).
- Uzależnienia - koncepcje i modele uzależnień, rodzaje i symptomy uzależnień (uzależnienia od środków psychoaktywnych i mediów elektronicznych).
- Zaburzenia odżywiania.
- Stres i sytuacje kryzysowe w okresie dzieciństwa i adolescencji: przyczyny, mechanizmy powstawania, objawy, sposoby radzenia sobie z nimi.
- Psychologiczne następstwa doświadczeń traumatycznych (w tym choroby przewlekłe, niepełnosprawności) – negatywne i pozytywne.
- Zaburzenia komunikacji językowej.
- Problemy zdrowotne ucznia i ich wpływ na jego sytuację szkolną. Konsekwencje psychologiczne stanów chorobowych.
- Dysharmonie i wybrane zaburzenia rozwojowe u dzieci, a ich funkcjonowanie w grupie rówieśniczej.
- Psychologiczne metody diagnozy problemów związanych ze zdrowiem, chorobą
i niepełnosprawnością, konsekwencje psychologiczne stanów chorobowych.
- Formy wsparcia psychologicznego dzieci i młodzieży.

W cyklu 2023Z:

Tematy wykładów:
1. Wprowadzenie – historia zainteresowania problemami psychicznymi dzieci i młodzieży; charakterystyka i obszar dziedziny; podstawowe pojęcia (zdrowie, zdrowie psychiczne, zaburzenia/problemy psychiczne, norma, jakość życia).
2. Podstawowe paradygmaty psychologii klinicznej ujmujące problemy zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży; przyczyny powstania zaburzeń wieku rozwojowego.
3. Diagnoza w psychologii klinicznej dzieci i młodzieży(proces diagnozy, metody: wywiad, obserwacja, testy; konceptualizacja pacjenta).
4.Fazy rozwoju dziecka z perspektywy psychologii klinicznej (prawidłowy rozwój – zadania rozwojowe – niepokojące objawy – występujace problemy – czynniki ryzyka – czynniki ochronne).
5. Psychologiczne aspekty stresu u dzieci i młodzieży (przyczyny stresu i jego konsekwencje dla funkcjonowania dzieci i młodzieży; PTSD u małych dzieci.
6. Rodzina a dziecko; przemoc w rodzinie.
Tematy ćwiczeń:
1 - Zaburzenia neurozwojowe:
niepełnosprawność intelektualna,
- zaburzenia ze spektrum autyzmu
2 - Zaburzenia emocjonalne:
- zaburzenia depresyjne,
- zaburzenia lękowe
3 - Zaburzenia behawioralne:
-ADHD (zaburzenie hiperkinetyczne),
- zaburzenia zachowania
4 - Kliniczne problemy dzieci i młodzieży
-np. agresja, doświadczanie przemocy, rodzicielstwo nastolatków
– jakość życia dzieci chorych i niepełnosprawnych

W cyklu 2023Zn:

W cyklu 2024Z:

Tematy ćwiczeń:
Zaburzenia należące do spektrum autyzmu
Specyficzne zaburzenia uczenia się
Niepełnosprawność intelektualna
Zaburzenie z deficytem uwagi i nadaktywnością
Zaburzenia nastroju
Zaburzenia jedzenie i odżywiania się
Zaburzenia lękowe

W cyklu 2024Zn:

Tematy wykładów:
1. Wprowadzenie – historia zainteresowania problemami psychicznymi dzieci i młodzieży; charakterystyka i obszar dziedziny; podstawowe pojęcia (zdrowie, zdrowie psychiczne, zaburzenia/problemy psychiczne, norma, jakość życia).
2. Podstawowe paradygmaty psychologii klinicznej ujmujące problemy zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży; przyczyny powstania zaburzeń wieku rozwojowego.
3. Diagnoza w psychologii klinicznej dzieci i młodzieży(proces diagnozy, metody: wywiad, obserwacja, testy; konceptualizacja pacjenta).
4.Fazy rozwoju dziecka z perspektywy psychologii klinicznej (prawidłowy rozwój – zadania rozwojowe – niepokojące objawy – występujace problemy – czynniki ryzyka – czynniki ochronne).
5. Psychologiczne aspekty stresu u dzieci i młodzieży (przyczyny stresu i jego konsekwencje dla funkcjonowania dzieci i młodzieży; PTSD u małych dzieci.
6. Rodzina a dziecko.
Tematy ćwiczeń:
Zaburzenia należące do spektrum autyzmu
Zaburzenie z deficytem uwagi i nadaktywnością
Zaburzenia nastroju
Zaburzenia odżywiania się
Zaburzenia lękowe

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2025Z:

Ewa Odachowska-Rogalska

W cyklu 2023Zn:

Ewa Zasępa

W cyklu 2024Z:

Magdalena Kruk-Rogucka

W cyklu 2023Z:

Ewa Zasępa

W cyklu 2025Zn:

Magdalena Kochańska

W cyklu 2024Zn:

Dominika Wiśniewska

Efekty kształcenia

Wiedza
Zna przedmiot i zadania psychologii klinicznej oraz jej miejsce w systemie nauk.
Zna terminologię stosowaną w psychologii klinicznej, w tym pojęcie normy, normalności i zdrowia.
Potrafi opisać dysharmonie i zaburzenia rozwojowe u uczniów, w tym zaburzenia emocjonalne i behawioralne oraz całościowe zaburzenia rozwoju. Zna ich obraz kliniczny, kryteria diagnostyczne oraz uwarunkowania problemów klinicznych w rozwoju dzieci i młodzieży.
Zna i rozumie problematykę stresu, sytuacji kryzysowych i uzależnień oraz sposoby radzenia sobie z nimi, psychologicznych następstw doświadczeń traumatycznych, w tym choroby przewlekłej lub niepełnosprawności.
Rozumie psychologiczne aspekty zaburzeń komunikacji językowej.
Zna metody diagnozy i formy pomocy psychologicznej w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych.
Zna zasady etycznego postępowania psychologa klinicznego.

Umiejętności
Potrafi opisać rodzaje i modele zdrowia i choroby, pojęcia normy i patologii.
Potrafi scharakteryzować wybrane zaburzenia rozwojowe oraz zaburzenia zdrowia psychicznego w okresie dzieciństwa i adolescencji.
Potrafi określać w oparciu o kryteria diagnostyczne rodzaj zaburzenia i jego specyficzne cechy.
Potrafi przewidywać skutki występowania różnorodnych zaburzeń u dzieci; rozpoznawać bariery i trudności dzieci i młodzieży w procesie uczenia się.

Kompetencje społeczne
Wykazuje gotowość krytycznej oceny i umiejętności własnych z zakresu zagadnień z psychologii klinicznej podczas rozwiązywania problemów dzieci i młodzieży.
Wykazuje wrażliwość na problemy z obszaru psychologii klinicznej oraz prezentuje właściwą postawę wobec dzieci i młodzieży. Prezentuje właściwą postawę wobec uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Kryteria oceniania

Wykład: egzamin pisemny, zaliczony od 60% poprawnych odpowiedzi

Ćwiczenia: aktywność, obecnośc (dopuszczona 1 nieobecność).
Warunki zaliczenia ćwiczeń:

· Pisemne kolokwium końcowe (próg zaliczenia 50% punktów +1);

· krótkie testy z pytaniami otwartymi na zajęciach (tzw. wejściówki);

· zadania wykonywane w trakcie zajęć;

· projekt grupowy.

Praktyki zawodowe

nie dotyczy

Literatura

Literatura podstawowa:

1. Gałecki, P. [Red.] (2023). Badanie stanu psychicznego. Rozpoznania według ICD-11. Wrocław: Edra Urban & Partner.
2. Gałecki, P., Szulc, A. (2023). Psychiatria. Rozpoznania według ICD-11 (tom 1 i 2). Wrocław: Edra Urban & Partner.
3. Goodman, R., Scott, St. (2003). Psychiatria dzieci i młodzieży. Wrocław: Urban & Partner.
4. Grzegorzewska, I., Cierpiałkowska, L. i Borkowska, A. R. (2020). Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży. Warszawa. PWN.
5. Janas-Kozik, M., Wolańczyk ,T. (2021). Psychiatria dzieci i młodzieży (tom 1 i 2). Warszawa: PZWL.
6. Jerzak, M. (red.) (2015). Zaburzenia psychiczne i rozwojowe u dzieci a szkolna rzeczywistość́. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
7. Kendall, P. (2004). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Gdańsk: GWP.
8. Kmita, G. (2022). Klasyfikacja diagnostyczna DC:0-5. Warszawa: Wyd. „Fundament”.
9. Kutscher, M. L., Attwood, T. i Wolff, R. R. (2007). Dzieci z zaburzeniami łączonymi: ADHD, trudności w nauce, zespół Aspergera, zespół Touretta, depresja dwubiegunowa i inne zaburzenia. Liber.
10. Taylor, C. (2023). Zaburzenia przywiązania u dzieci i młodzieży. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
11. Tarkowski, Z. (2016). Dzieci z zaburzeniami zachowania, emocji i mowy. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.

Literatura uzupełniająca:
1. ICD-10. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja Dziesiąta. (1997, 2000) Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne “Vesalius”, Wydawnictwo Instytutu Psychiatrii i Neurologii. Kraków, Warszawa (188-238).
2. Bloomquist, M., L. (2011). Trening umiejętności dla dzieci z zachowaniami problemowymi. Podręcznik dla rodziców i terapeutów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
3. Bourne, E. J. (2011). Lęk i fobia. Praktyczny podręcznik dla osób z zaburzeniami lękowymi. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
4. Bryńska, A. (2007). Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Rozpoznanie, etiologia, terapia poznawczo-behawioralna. Kraków: WUJ.
5. Chrestman, K. R., Schechtman, E.G., Foa, E. (2014). Odzyskaj życie po traumie. Przedłużona ekspozycja w terapii PTSD nastolatków. Poradnik pacjenta. Sopot: GWP.
6. Czub, M. (2015). Zrozumieć dziecko wykorzystywane seksualnie. Sopot: GWP
7. DuPaul, G., Kern, L. (2014). Małe dzieci z ADHD. Wczesna identyfikacja i interwencja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
8. Foa, E.B., Yadin, E., Lichner, T.K. (2016). Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Terapia ekspozycji i powstrzymania reakcji. Sopot: GWP
9. Sęk, H. (red.), Psychologia kliniczna (451-498). Warszawa: PWN.
10. Howarth, R., Fisher, P. (2005). Jak pokonywać problemy behawioralne i emocjonalne u dzieci i młodzieży. Warszawa: Liber.
11. Józefik, B., Wolska, M. (2009). Anoreksja i bulimia u dzieci i młodzieży. Warszawa: Hachette
12. Kendall, Ph.C., Choudhury, M., Hudson, J., Webb, A. (2013). Terapia poznawczo-behawioralna zaburzeń lękowych u młodzieży. Podręcznik terapeuty. Program lęk. Sopot: GWP.
14. Kołakowski, A. (red.) (2012). Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka. Sopot: GWP.
15. Kościelska, H. (2000). Psychologia kliniczna dziecka. W: Strelau, J. (red.) Psychologia. Podręcznik akademicki. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej (t. 3, s. 623-648). Warszawa: PWN
16. Zdankiewicz-Ścigała, E., Odachowska, E., Tworek, B. (2018). Early childhood trauma, alexithymia, dissociation and the power of the body self. Wczesnodziecięca trauma, aleksytymia i dysocjacja a siła Ja cielesnego. Psychiatria Psychologia Kliniczna 2018, 18 (3), p. 255–270.
17. Odachowska E., Woźniak-Prus, M. (2018). Trudna diagnoza. Kontrowersje wokół PTSD i ADHD. Psychologia Wychowawcza 2018; 55 (13): 7-24.
18. Pilecka, B. (1995). Wybrane problemy samobójstw młodzieży. Fundacja "Masz Szansę".
19. Sacker, I.M., Zimmer, M.A. (2008). Wolę umrzeć niż przytyć. Jak zrozumieć i pokonać anoreksję i bulimię? Poznań: Media Rodzina of Poznań.
20. Święcicka, M. (2003). Problemy psychologiczne dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP. Warszawa: Wyd. EMU.
21. Wells, A. (2010). Terapia poznawcza zaburzeń lękowych. Praktyczny podręcznik i przewodnik po teorii. Kraków: Wydawnictwo UJ.
22. Wycisk, J., Ziółkowska, B. (2010). Młodzież przeciwko sobie. Zaburzenia odżywiania i samouszkodzenia – jak pomóc nastolatkom w szkole. Warszawa: Difin.
23. Young, S., Bramham, J. (2012). Psychoterapia poznawczo-behawioralna ADHD nastolatków i dorosłych. Praktyczny przewodnik po terapii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

W cyklu 2023Z:

Literatura obowiązkowa:
Grzegorzewska, I., Cierpiałkowska, L., Borkowska, A. (2020). Psychologia kliniczna dzieci i młodziezy. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

1. Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (red.) 2016). Psychologia kliniczna. Warszawa, PWN
2. DC:0-3R (2005). Klasyfikacja diagnostyczna. Warszawa: Wyd. „Fundament”.
3. ICD-10. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja Dziesiąta. (1997, 2000) Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne “Vesalius”, Wydawnictwo Instytutu Psychiatrii i Neurologii. Kraków, Warszawa (188-238).
4. Jerzak, M. (red.) 2016). Zaburzenia psychiczne i rozwojowe u dzieci a rzeczywistość szkolna. Warszawa, PWN
5. Kendall, P. (2014). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, Gdańsk:GWP.
6.Komender, J., Jagielska, G., Bryńska, A. (2009). Autyzm i zespół Aspergera, Warszawa:PZWL.
7. Marcelli, D. (2013). Psychopatologia wieku dziecięcego. Wrocław, Elsevier
8. Namysłowska, I. (2007). Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa, PZWL
9. Pisula, E. (2012). Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej, Sopot: GWP.
10. Wolańczyk ,T., Komender, J. (2005). Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Warszawa: PZWL.
11. Zasępa, E. (2016). Osoba z niepełnosprawnością intelektualną. Procesy poznawcze. Kraków, Oficyna Wyd. Impuls
Literatura uzupełniająca:
Attwood, T. (2006). Zespół Aspergera, Warszawa: Wyd. Zysk i S-ka.
Biała M. (1994) Teoria zabawy wg. Koncepcji D.W. Winnicotta, Nowiny Psychologiczne 4.
Danielewicz, D., Pisula, E. (2011). Rodzice i rodzeństwo wobec trudności w zdrowiu i rozwoju dziecka, Warszawa: Wyd. APS.
Frith, U. (2008). Autyzm. Wyjaśnienie tajemnicy. Gdańsk: GWP.
Krasowicz-Kupis, G. (2009). Psychologia dysleksji. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN
Hanć, T. (2009). Dzieciństwo i dorastanie z ADHD. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kazdin, A.E., Weisz, J.R. (red.) (2006). Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach. Kraków, Wydawnictwo UJ.
Kulik, A. (2010). Zmęczenie przewlekłe u nastolatków. Charakterystyka psychologiczna. Lublin, Wydawnictwo KUL
Kołakowski, A. (red.) (2013). Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka. Sopot, GWP.
Reinecke, M.A., Clark, D.A. (red.). Psychoterapia poznawcza w teorii i praktyce (s. 486–524). Gdańsk, GWP.

W cyklu 2023Zn:

Literatura obowiązkowa:
Grzegorzewska, I., Cierpiałkowska, L., Borkowska, A. (2020). Psychologia kliniczna dzieci i młodziezy. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

W cyklu 2024Z:

Literatura obowiązkowa:
Grzegorzewska, I., Cierpiałkowska, L., Borkowska, A. (2020). Psychologia kliniczna dzieci i młodziezy. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

1. Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (red.) 2016). Psychologia kliniczna. Warszawa, PWN
2. DC:0-3R (2005). Klasyfikacja diagnostyczna. Warszawa: Wyd. „Fundament”.
3. ICD-11. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. .
4. Jerzak, M. (red.) 2016). Zaburzenia psychiczne i rozwojowe u dzieci a rzeczywistość szkolna. Warszawa, PWN
5. Kendall, P. (2014). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, Gdańsk:GWP.
6.Komender, J., Jagielska, G., Bryńska, A. (2009). Autyzm i zespół Aspergera, Warszawa:PZWL.
7. Marcelli, D. (2013). Psychopatologia wieku dziecięcego. Wrocław, Elsevier
8. Namysłowska, I. (2007). Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa, PZWL
9. Pisula, E. (2012). Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej, Sopot: GWP.
10. Wolańczyk ,T., Komender, J. (2005). Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Warszawa: PZWL.
11. Zasępa, E. (2016). Osoba z niepełnosprawnością intelektualną. Procesy poznawcze. Kraków, Oficyna Wyd. Impuls
Literatura uzupełniająca:
Attwood, T. (2006). Zespół Aspergera, Warszawa: Wyd. Zysk i S-ka.
Biała M. (1994) Teoria zabawy wg. Koncepcji D.W. Winnicotta, Nowiny Psychologiczne 4.
Danielewicz, D., Pisula, E. (2011). Rodzice i rodzeństwo wobec trudności w zdrowiu i rozwoju dziecka, Warszawa: Wyd. APS.
Frith, U. (2008). Autyzm. Wyjaśnienie tajemnicy. Gdańsk: GWP.
Krasowicz-Kupis, G. (2009). Psychologia dysleksji. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN
Hanć, T. (2009). Dzieciństwo i dorastanie z ADHD. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kazdin, A.E., Weisz, J.R. (red.) (2006). Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach. Kraków, Wydawnictwo UJ.
Kulik, A. (2010). Zmęczenie przewlekłe u nastolatków. Charakterystyka psychologiczna. Lublin, Wydawnictwo KUL
Kołakowski, A. (red.) (2013). Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka. Sopot, GWP.
Reinecke, M.A., Clark, D.A. (red.). Psychoterapia poznawcza w teorii i praktyce (s. 486–524). Gdańsk, GWP.

W cyklu 2024Zn:

Literatura obowiązkowa:
Grzegorzewska, I., Cierpiałkowska, L., Borkowska, A. (2020). Psychologia kliniczna dzieci i młodziezy. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

Uwagi

W cyklu 2023Z:

formy zajęć:
wykład
ćwiczenia - praca w grupach, prezentacja, omawianie studium przypadku

Nakład pracy studenta:
godziny kontaktowe: 21 (12 wykład, 9 ćwiczenia)
przygotowanie do egzaminu: 30
przygotowanie do zajęć: 25
przygotowanie prezentacji: 25

Sumaryczna liczba punktów ECTS: 5

W cyklu 2023Zn:

formy zajęć:
wykład
ćwiczenia - praca w grupach, prezentacja, omawianie studium przypadku

Nakład pracy studenta:
godziny kontaktowe: 30 (15 wykład, 15 ćwiczenia)
przygotowanie do egzaminu: 30
przygotowanie do zajęć: 20
przygotowanie prezentacji: 20

Sumaryczna liczba punktów ECTS: 5

W cyklu 2024Z:

Stosowane metody kształcenia:
wykład
ćwiczenia - praca w grupach projektowych, prezentacja, omawianie studium przypadku

Nakład pracy studenta:
godziny kontaktowe: 30 (15 wykład, 15 ćwiczenia)
przygotowanie do egzaminu: 30
przygotowanie do zajęć: 20
przygotowanie prezentacji: 20

Sumaryczna liczba punktów ECTS: 4

W cyklu 2024Zn:

formy zajęć:
wykład
ćwiczenia - praca w grupach projektowych, prezentacja, omawianie studium przypadku

Nakład pracy studenta:
godziny kontaktowe: 21 (9 wykład, 12 ćwiczenia)
przygotowanie do egzaminu: 30
przygotowanie do zajęć: 20
przygotowanie prezentacji: 20

Sumaryczna liczba punktów ECTS: 4

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu PC-5F-PDK1 w USOSweb