Wielkie problemy społeczne człowieka średniowiecza 20-FF-WPS

Zadaniem kursu jest umożliwienie uczestnikom możliwie samodzielnego odkrywania specyfiki i odmienności społeczeństwa średniowiecznego poprzez konfrontację z różnorodnym materiałem źródłowym oraz z pomocniczą literaturą przedmiotu. Istotą zajęć będzie próba "zrozumienia" ludzi średniowiecza, tzn. dostrzeżenia bogactwa ówczesnego świata społecznego, jego uwarunkowań i poziomu skomplikowania oraz wypracowania umiejętności "współodczuwania", tj. zdolności do interpretowania postaw i zachowań społecznych z uwzględnieniem kontekstu, w którym się one wydarzają.

Kurs jest pomyślany w ten sposób, aby czas pracy studenta poza zajęciami nie przekraczał 90 min./sesję. Wszystkie lektury do przeczytania będą udostępnione w wersji elektronicznej. Ponadto metoda oceniania uczestników zakłada monitorowanie i bieżące ocenianie ich pracy przez cały semestr, co oznacza, że w końcu semestru NIE są przewidywanie jakiekolwiek testy, sprawdziany, egzaminy lub prace pisemne. W zamian za to, studenci wykonywać będą szereg aktywności, które pozwolą im wejść w interakcję z materiałem historycznym i samodzielnie wypracować swój własny pogląd na społeczeństwo średniowieczne.

Aktywności uczestników:

Kurs zakłada dwa typy zaangażowań: indywidualne i grupowe.

W wymiarze indywidualnym każdy student będzie zobowiązany do lektury wskazanych materiałów (na ogół nie wszystkich z listy dla poszczególnych sesji, zob. niżej), udziału w dyskusji na zajęciach oraz przesłania mejlem krótkiego (100 słów) podsumowania własnych obserwacji z poszczególnych sesji (więcej zob. "Opis zasad oceniania").

W wymiarze grupowym przewiduje się podział wszystkich uczestników na odpowiednią ilość grup 4-5 osobowych, w których będą ze sobą pracować przez cały semestr. Zakłada się, że studenci dobiorą się w grupy samodzielnie i przedstawią ich skład na początku Sesji 2.

Zadania grupowe:
• Każda grupa wybiera sobie źródło do przeczytania przez cały semestr (do 100 stron), aby wyniki swej pracy przedstawić na sesjach 7 i 14/15;
a) Gall Anonim, ks. II i III;
b) Wincenty Kadłubek, ks. IV;
c) Kronika wielkopolska, do roz. 40, roz. 41-161;
d) Jan Długosz, lata 1280-1299, 1300-1314, 1382-1387;
e) Jan z Czarnkowa, roz. 1-70;
f) Kronika Helmolda (wybór);
g) Thietmar, ks. VI-VIII
h) Pieśń o Rolandzie (całość)
i) Boccacio, Dekameron, dni 1, 2 i 7 (lub 8)

• Sesja 7: każda grupa dostaje 10-12 min., aby zaprezentować następujące dwa zagadnienia:
a) Przedstawienie źródła i jego autora oraz zarysowanie kontekstu
b) Kilka uwag charakteryzujących społeczeństwo, ukazujące się z treści źródła (uwagi wstępne; bez pełnej znajomości tekstu)

• Między sesją 7 a 11 każda grupa winna się stawić na dyżurze w celu skonsultowania pomysłów na realizację prezentacji końcowej

• Sesja 14 i 15: zajęcia poświęcone prezentacji Power-Point (20 min/grupa); pt. Kontekst i specyfika problemów społecznych w badanym źródle.

• Każda grupa wybiera sobie jedną sesję do „zagajenia”; chodzi o sesje 3-6, 8-13 – w sumie do wyboru 10 sesji; „zagajenie” polega na podsumowaniu treści lektur na zajęcia i powiązanie ich z danym tematem spotkania oraz zainicjowaniem rozmowy wokół dwóch zagadnień (zidentyfikowanych jako ważnych)

Program poszczególnych sesji:

1. PREZENTACJA KURSU. ŚREDNIOWIECZE - WIEDZA O EPOCE.

2. ŚREDNIOWIECZE - WSPÓŁCZESNY OBRAZ EPOKI
(Dyskusja wokół naszych wyobrażeń o epoce, co je kształtuje, jakie budzi emocje itd.)
Lektury:
a) Tadeusz Witczak, Literatura średniowiecza, Wprowadzenie w epokę, s. 5-11;
b) James B. Tschen-Emmons, Artifacts from Medieval Europe. Introduction, s. XIII-XVII
c) Henryk Samsonowicz, Wieki średnie w świadomości dzisiejszego Polaka, w: idem, Dziedzictwo średniowiecza. Mity i rzeczywistość, Wrocław 2009, s. 235-266.

3. CZŁOWIEK ŚREDNIOWIECZA
Lektury:
a) J. Le Goff, Człowiek średniowiecza, w: Człowiek średniowiecza, ed. J. Le Goff, s. 7-50;

4. PRZYRODA
Lektury:
a) Richard Hoffman, An Environmental History of Medieval Europe, 1-20;
b) Jan Długosz, Roczniki, lata 1279, 1287, 1310 i 1368

5. GŁÓD i PRODUKCJA ŻYWNOŚCI
Lektury:
a) Linda E. Mitchell, Domestic Arrangements of the Rural Peasant, in: idem, Family Life in the Middle Ages, s. 119-122;
b) Jan Długosz, Roczniki, lata 1282, 1310, 1315, 1317, 1319, 1344, 1362
c) Giovanni Cherubini, Chłop i życie na wsi, w: Człowiek średniowiecza, ed. J. Le Goff, s. 145-174

6. EPIDEMIA
Lektury:
a) Jan Długosz, Roczniki, lata 1348-49, 1360
b) Giovanni Boccacio, Dekameron, Prolog
c) David Clark, Germs, Genes and Civilization, 187-189
d) Wielka zaraza w świetle Kroniki oliwskiej
e) Gabriele de' Mussi, Historia de Morbo (1348) in: An Environmental History of the Middle Ages, s. 1.

7. PREZENTACJE GRUP STUDENCKICH

8. PAŃSTWO ŚREDNIOWIECZNE - ORGANIZACJA SPOŁECZNA
Lektury:
a) Jan z Salisbury, Policraticus, IV.1-8
b) Jan z Ludziska, Mowa na przyjęcie Kazimierza Jagiellończyka, w: Zrozumieć średniowiecze, ed. R. Mazurkiewicz, Warszawa 1994, s. 95-96;
c) Tomasz z Akwinu, O władzy, idem, s. 179-180

9. BEZPIECZEŃSTWO: WOJNY, NAJAZDY, PODBÓJ
Lektury:
a) Treuga Dei;
b) Anonimowego notariusza króla Beli Gesta Hungarorum, roz. 7-16;
c) Magistri Rogerii Epistola, roz. 21-23, 28;

10. WYKLUCZENIE SPOŁECZNE
Lektury:
a) Paweł Kras, Praedicatores - inquisitores – persecutores, w: Inkwizycja papieska w Europie Środkowo-Wschodniej, ed. Paweł Kras, Kraków 2010, s. 11-34;
b) Hanna Zaremska, Żydzi wobec chrześcijan;
c) Bronisław Geremek, Człowiek marginesu, w: Człowiek średniowiecza, s. 431-462;
d) Dekrety soboru laterańskiego IV o heretykach, żydach i wyprawach krzyżowych.

11. KOBIETA, DZIECKO i RODZINA
Lektury:
a) Klapisch-Zuber, Kobieta i rodzina, w: Człowiek średniowiecza, s. 353-386;
b) Linda E. Mitchell, Children and the Family, in: idem, Family Life in the Middle Ages, s. 151-170;
c) Regine Pernoud, Kobieta w czasach katedr, w: Zrozumieć średniowiecze, ed. R. Mazurkiewicz, Warszawa 1994, s. 214-217;
d) Philippe Aries, Historia dzieciństwa, s. 185-194;

12. EDUKACJA i ŻYCIE INTELEKTUALNE
Lektury:
a) Stanisław ze Skarbimierza, Mowa rektorska „O złych studentach”;
http://staropolska.pl/sredniowiecze/kazania_i_mowy/Skarbimierczyk.html
b) Akt fundacyjny królowej Jadwigi kolegium przy uniwersytecie Karola w Pradze, w: Dzieło Jadwigi i Jagiełły, s. 273, 277-279;
c) E. Gilson, Uniwersytety i scholastyka, w: Zrozumieć średniowiecze, ed. R. Mazurkiewicz, Warszawa 1994, s. 222-227;
d) S. Świeżawski, Kultura umysłowa wieków średnich, w: Zrozumieć średniowiecze, ed. R. Mazurkiewicz, Warszawa 1994, s. 228-232;

13. ZDROWIE, MEDYCYNA i ŚMIERĆ
Lektury:
a) Dialog Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (Wydra, Chrestomatia, ss. 267-277; http://staropolska.pl/sredniowiecze/poezja_swiecka/dialog_01.html);
b) Tomasz a Kempis, Rozmyślanie o śmierci (ss. 66-71);
c) Stanisław ze Skarbimierza, Kazanie przed królem i jego dostojnikami o śmierci i życiu królowej Jadwigi, in: Dzieło Jadwigi i Jagiełły, s. 296-299;
d) Maciej Włodarski, W średniowiecznym kręgu śmierci, w: Zrozumieć średniowiecze, ed. R. Mazurkiewicz, Warszawa 1994, s. 253-258;
e) Ciało, w: Historia życia prywatnego, t. 2, red. Georges Duby, Wrocław 2005, s. 447-465;

14. i 15. PREZENTACJE GRUP STUDENCKICH