Etyka badań naukowych 20-4F-EBN
Wartość nauki . Nauka jako obszar refleksji odnoszonych do obszaru wartości.
Nauka jako realizacja określonego etosu. Możliwe sensy etosu nauki. Historyczny i społeczny kontekst
nauki. Nauka a technika. Bezinteresowność nauki. Neutralność etyczna nauki i techniki a pytanie o
odpowiedzialność nauki i techniki w XX i XXI wieku.
Zasady etycznej praktyki naukowej. Rzetelność badacza – uczciwość, sumienność. Zasady dobrej praktyki
badawczej: reguły badawczej rzetelności, reguły lojalności wobec uczestników badań,.
Nieuczciwe zachowania w nauce: fabrykowanie danych, fałszowanie wyników i plagiat.
Praktyka naukowa wobec nowych wyzwań etycznych. Zerwanie z tradycją absolutyzowania efektów
badań. Szacunek dla życia – prawa „królika doświadczalnego”. Szacunek dla osoby - właściwe traktowanie
uczestników badań – dbałość o niewyrządzenie krzywdy osobom uczestniczących w badaniach. Zasada
dobroczynności. Zasada sprawiedliwości (zasada świadomej zgody, zasada właściwej proporcji ryzyka i
korzyści, zasada bezstronności w wyborze uczestników badań).
Nauka a biznes. Kryzys tradycyjnej idei bezinteresowności badań naukowych. Granice
podporządkowania działalności naukowej przedsiębiorczości.
Nauka a polityka. Działalność badawcza wobec roszczeń i oczekiwań polityków.
Odpowiedzialność współczesnej nauki i technologii – ryzyko, Brak możliwości w zakresie przewidywania
ostatecznych praktycznych konsekwencji badań naukowych.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2018L: | W cyklu 2017L: | W cyklu 2016L: |
Efekty kształcenia
Wiedza
Student zna istotę nauki i etyki badań naukowych
Zna historyczny i społeczny kontekst uprawiania nauki oraz odpowiedzialność nauki i techniki w XX i XXI wieku
Zna przykłady nieuczciwego zachowania ludzi nauki i badaczy
Wymienia zasady dobrej praktyki badawczej i dobrych obyczajów w nauce
Zna Dobre obyczaje w nauce oraz inne kodeksy badań naukowych
Zna przykłady niedobrych praktyk w nauce
Umiejętności
Ma umiejętność wskazania ograniczeń poznawczych nauki i praktycznego wykorzystania wyników badań naukowych
Podejmuje analizę krytyczną tekstów dotyczących etycznych aspektów badań naukowych
Swoje stanowisko potrafi uzasadnić wykorzystując filozoficzne narzędzia argumentacji
Kompetencje społeczne
Student jest zorientowany na głębszy namysł nad szerszym kontekstem uprawiania nauki i konsekwencjami badań naukowych oraz odpowiedzialnością nauki oraz naukowca /badacza
Jest świadomy odpowiedzialności współczesnej nauki i technologii oraz ryzyka i barku możliwości w zakresie przewidywania ostatecznych praktycznych konsekwencji badań naukowych.
Lepiej rozumie siebie jako przyszłego badacza oraz potrzebę respektowania etyki.
Jest wrażliwy na zachowania nieetyczne w świecie nauki.
Kryteria oceniania
Sposób pomiaru
Dyskusja na ćwiczeniach na podstawie lektur, kolokwium zaliczeniowe
Dyskusja na ćwiczeniach na podstawie lektur i kazusów.
Dyskusja i praca na ćwiczeniach
Literatura
Fragmenty z:
Etyka a nauka, Centrum Upowszechniania Nauki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1992 ( wybrane fragmenty). „Nauka” 2010, nr 3, wybrane teksty. G. Picht, Odwaga utopii, Warszawa 1981, fragmenty.
Dobre obyczaje w nauce. Zbiór zasad i wytycznych, Komitet Etyki w Nauce przy Prezydium PAN, Warszawa 1994.
Dobre obyczaje w nauce . Zbiór zasad i wytycznych., Wydanie trzecie zmienione, PAN Komitet etyki w Nauce , Warszawa 2001, 2003.
W. Galewicz , O etyce badań naukowych, /w ;/ Etyczne i prawne granice badań naukowych, red. W. Galewicz, Universitas, Kraków 2009 s. 59-70
M. Czarkowski, Wykorzystywanie wyników badań naukowych w celach sprzecznych z ich założeniami, /w:/ Etyczne i prawne granice badań naukowych, red. W. Galewicz, Universitas, Kraków 2009 s. 35-44
Etyka badań socjologicznych. Streszczenie Kodeksu Postępowania w Dziedzinie Badań Rynkowych i Społecznych obowiązujących członków Sekcji Badań Opinii PTS ( 2008)
G. Marx, Uwagi na temat odkrywania, gromadzenia i oceny ukrytych i brudnych danych, /w:/ „Ask. Społeczeństwo. Badania. Metody” 12/2003, s. 7-49
P. W. Sztabiński, Badacz jako współautor wyników badania, „Ask. Społeczeństwo. Badania. Metody” 12/2003, s. 51 -83 S.
Krimsky, Nauka skorumpowana? O niejasnych związkach nauki i biznesu, PIW, Warszawa 2006
J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie a swoboda badań naukowych, /w:/ Etyczne i prawne granice badań naukowych, red. W. Galewicz, Universitas, Kraków 2009 s. 95 - 104 S. Stanisławska-Kloc, Zasady wykorzystywania cudzych utworów; prawo autorskie i dobre obyczaje. Etyka cytatu, /w:/ Etyczne i prawne granice badań naukowych, red. W. Galewicz, Universitas, Kraków 2009 s. 169-194
Człowiek w nauce współczesnej, Rozmowy w Castelgandolfo 1983, Éditions du dialogue, Paris 1988. (Teksty C. F. von Weizsäckera, H –G.Gadamera E. Levinasa, C. Taylora)
E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, tłum W. Betkiewicz, PWN, Warszawa 2006.
S. Blackburn, Etyka, w: Osfordzki słownik filozoficzny, red. wyd. pol. J. Woleński, KiW, Kraków 2004.
H - G. Gadamer, Język i rozumienie, /w:/ Tenże Język i rozumienie, tłum, P. Dehnel, B. Sierocka, Wyd. Fundacja Aletheia, Warszawa 2003.
S. Weil, O co gra nauka ? Powrót do Grecji,/w:/ Tejże, Dzieła, kom. F. de Lissy, tłum. M Frankiewicz , wyd. Brama, Poznań 2004, s. 495- 559
E. Agazzi, Dobro, zło i nauka. Etyczny wymiar działalności naukowo-technicznej, tłum. E. Kałuszyńska, Oficyna Akademicka, OAK, Warszawa 1997.
J -F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, Tłum. M. Kowalska, J. Migasiński, Wyd. Fundacja Aletheia, Warszawa 1997
A. Sokal, J. Bricmont, Modne bzdury. O nadużywaniu pojęć z zakresu nauk ścisłych przez postmodernistycznych intelektualistów, tł. P. Amsterdamski, Prószyński i Ska, Warszawa 2004
R. Dyoniziak, Sondaże a manipulowanie społeczeństwem, wyd. I : Universitas , Kraków1997; wyd. II : Wyd. A. Marszałek, Toruń 2004
P. Kroning, Nawet geniusze mogą się mylić, Szczęśliwy przypadek i błąd w nauce, tł. W. Jeżewski, Amber, warszawa 2003
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: