Filozofia 10-3F-FIL
1.Dziedziny i zagadnienia filozofii. Przedstawienie podstawowych dziedzin filozofii: logiki, metafizyki epistemologii oraz aksjologii (etyki i estetyki) oraz głównych zagadnień współczesnej filozofii analitycznej (filozofii logiki, języka, umysłu oraz nauki).
2.Filozofowie jońscy, eleaci i atomiści. Omówienie zmian w rozumieniu metafizycznego pojęcia arche i ich konsekwencji epistemologicznych. Przedstawienie teorii wiedzy według Parmenidesa. Omówienie metafizycznej koncepcji atomistów.
3.Protagoras i sofiści. Przedstawienie głównych postulatów filozofii sofistów oraz stanowisk relatywizmu poznawczego oraz relatywizmu etycznego.
Sokrates. Omówienie reakcji Sokratesa na filozofię sofistów. Wyjaśnienie pojęcia cnoty (arete) oraz przestawienie stanowiska intelektualizmu etycznego. Omówienie pojęcia dialektyki.
4.Platon. Scharakteryzowanie pojęcia idei. Przedstawienie genezy stanowiska skrajnego realizmu pojęciowego (skrajnego idealizmu metafizycznego) oraz wyjaśnienie metafizycznej koncepcji podziału rzeczywistości na dziedzinę idei oraz dziedzinę ciał zmysłowych. Wyjaśnienie pojęć: wiedza pewna (episteme) oraz mniemanie (doksa). Przedstawienie stanowiska skrajnego racjonalizmu.
5.Arystoteles. Arystotelesowska logika: wyjaśnienie pojęcia sylogizmu oraz przedstawienie dwóch typów sylogizmów: typu dedukcyjnego oraz typu indukcyjnego. Wskazanie, które dyscypliny naukowe są według Arystotelesa systemami sylogizmów typu dedukcyjnego, a które są systemami sylogizmów typu indukcyjnego. Arystotelesowska metafizyka: przedstawienie stanowiska umiarkowanego realizmu pojęciowego. Wyjaśnienie pojęć: substancja pierwsza, substancja druga (wtórna), forma oraz materia.
6.Arystoteles. Arystotelesowska etyka: wyjaśnienie pojęć: dobro, najwyższe dobro, szczęście (eudaimonia), cnota (arete), cnoty praktyczne, cnoty teoretyczne. Omówienie przykładów tych cnót. Wyjaśnienie zasady „złotego środka”. Cynicy oraz stoicy. Przedstawienie koncepcji etyki cyników oraz stoików.
7.Średniowiecze. Omówienie tzw. sporu o uniwersalia i wyjaśnienie pojęć realizm, nominalizm i konceptualizm. Wyjaśnienie tzw. zasady „brzytwy Ockhama”. Wskazanie, które teorie naukowe są według Ockhama lepsze.
8.Kartezjusz. Przedstawienie metody analitycznej, sceptycyzmu metodycznego oraz omówienie wniosku, do którego sceptycyzm metodyczny prowadzi. Wyjaśnienie metafizycznej koncepcji dualizmu duszy (umysłu) i ciała.
9.Filozofowie francuscy XVIII wieku. Omówienie pojęć: minimalizmu, materializmu, mechanicyzmu, determinizmu oraz pozytywizmu. Przedstawienie roli filozofii na gruncie koncepcji pozytywistycznej.
10.J. Locke. Przedstawienie roli epistemologii w filozofii Locke’a. Wyjaśnienie pojęcia empiryzmu. Scharakteryzowanie pojęcie idei według Locke’a.
11.G. Berkeley. Wyjaśnienie pojęcia sensualizmu. Scharakteryzowanie pojęcia idei według Berkeleya oraz przedstawienie skrajnego idealizmu epistemologicznego. Przedstawienie stanowiska Berkeleya względem abstraktów.
12.D. Hume. Przedstawienie roli logiki w filozofii Hume’a. Wyjaśnienie pojęć: sąd, sąd o stosunkach między ideami oraz sąd o faktach. Wskazanie, które dyscypliny naukowe są według Hume’a systemami sądów o stosunkach między ideami, a które są systemami sądów o faktach?
13.I. Kant. Omówienie reakcji Kanta na filozofię Hume’a. Wyjaśnienie pojęć: sąd analityczny a priori, sąd syntetyczny a posteriori oraz sąd syntetyczny a priori. Podanie przykładów tych sądów na gruncie filozofii Kanta. Wskazanie, które dyscypliny naukowe są według Kanta systemami sądów analitycznych a priori, a które są systemami sądów syntetycznych a posteriori oraz syntetycznych a priori?
14.I. Kant. Przedstawienie podstawowych pojęć filozofii Kanta: idealizm transcendentalny (fenomenalizm, umiarkowany idealizm epistemologiczny), naoczność zmysłowa, intelekt, rozum, formy zmysłowości, kategorie intelektu, idee regulatywne. Podanie przykładów form zmysłowości, kategorii intelektu oraz idei regulatywnych na gruncie filozofii Kanta.
15.Współczesna filozofia analityczna. Omówienie dalszych losów „sporu” Hume-Kant. Przedstawienie stanowisk pozytywizmu logicznego oraz logicyzmu. Scharakteryzowanie programu logiczno-filozoficznego Koła Wiedeńskiego. Wskazanie na wkład polskich logików i filozofów szkoły lwowsko-warszawskiej w rozwój logiki i filozofii języka.
Ćwiczenia:
1.Podstawowe pytania logiki, metafizyki, epistemologii oraz etyki.
2.Filozofowie przyrody: od Talesa z Miletu do Demokryta z Abdery.
3.Sofiści i Sokrates: relatywizm poznawczy sofistów a intelektualizm etyczny Sokratesa.
4.Teoria wiedzy a metafizyka na gruncie filozofii Platona.
5.„Etyka Nikomachejska” Arystotelesa.
6.Etyka stoików, cyników oraz epikurejczyków.
7.Filozofia średniowiecza: od patrystyki do scholastyki.
8.Nurty filozoficzne w epoce Renesansu.
9.Koncepcje metafizyczne XVII wieku.
10.Koncepcje epistemologiczne XVII oraz XVIII wieku.
11.Nurty filozoficzne w epoce Oświecenia.
12.Filozofia Kanta: od epistemologii do etyki.
13.Wybrane problemy i zagadnienia współczesnej filozofii analitycznej: filozofii logiki oraz filozofii języka.
14.Wybrane problemy i zagadnienia współczesnej filozofii nieanalitycznej: egzystencjalizm.
15.Podstawowe problemy filozofii z punktu widzenia współczesnej nauki oraz kultury.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2016Z: | W cyklu 2018Z: | W cyklu 2017Z: |
Efekty kształcenia
Wiedza:
PEP1_W03.Ma uporządkowaną wiedzę na temat procesu wychowania i kształcenia, jego filozoficznych, społeczno-kulturowych, historycznych, biologicznych, psychologicznych i medycznych podstaw, zorientowaną na zastosowanie praktyczne w powiązaniu ze studiowaną specjalnością.
Zna genezę filozofii i etyki oraz jej filozoficzne usytuowanie, zna podstawowe pojęcia i dystynkcje w filozofii i etyce, ich istotę – odrębność, specyfikę myślenia filozoficznego.
Ma wiedzę dotyczącą podstaw historii filozofii oraz podstawowych dziedzin filozoficznych takich, jak logika, metafizyka, epistemologia oraz etyka, zorientowaną na zastosowanie praktyczne w powiązaniu ze studiowaną specjalnością.
PEP1_W04.Ma podstawową wiedzę w zakresie wybranych filozoficznych, psychologicznych i społecznych koncepcji człowieka oraz jego rozwoju (biologicznego, psychologicznego i społecznego), stanowiącą teoretyczne podstawy działalności pedagogicznej.
Zna i rozumie rolę refleksji filozoficznej kształtowaniu osobowości człowieka i kultury, zna główne kierunki filozoficzne i rozumie zależności zachodzące między tymi kierunkami a rozwojem pedagogiki, zna wybrane reprezentatywne antropologiczne ujęcia człowieka i jego moralnych zobowiązań jako człowieka i jako pedagoga.
Zna i rozumie podstawowe problemy filozofii dotyczące logiki, metafizyki, epistemologii oraz etyki, zna ich genezę oraz rolę na gruncie współczesnej nauki, kultury oraz teoretycznych podstaw działalności pedagogicznej.
PEP1_W18. Ma uporządkowaną wiedzę na temat zasad i norm etycznych. Ma uporządkowaną wiedzę dotyczącą zasad formułowania pytań oraz udzielania odpowiedzi na gruncie logiki, metafizyki, epistemologii oraz etyki.
Umiejętności:
PEP1_U12. Potrafi w sposób precyzyjny i spójny wypowiadać się w mowie i na piśmie, prezentować własne pomysły, wątpliwości i sugestie, popierając je argumentacją w kontekście wybranych perspektyw teoretycznych, poglądów różnych autorów, kierując się przy tym zasadami etycznymi.
Dostrzega zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i określa relacje między tymi zależnościami
formułuje w mowie i piśmie problemy filozoficzne i etyczne oraz krytycznie je komentuje, zna wybrane problemy etyczno-moralne współczesnego świata i dokonuje ich ogólnej charakterystyki.
Samodzielnie analizuje i interpretuje teksty filozoficzne, wykorzystuje wiedzę filozoficzną i etyczną w formułowaniu hipotez i konstruowaniu krytycznych argumentacji.
Potrafi posługiwać się podstawowymi pojęciami logiki, metafizyki, epistemologii oraz etyki, dostrzega zależności między różnymi stanowiskami filozoficznymi formułowanymi na gruncie odmiennych dziedzin filozofii (takich, jak logika, metafizyka, epistemologia oraz logika), samodzielnie analizuje wyróżnione zagadnienia logiczne, metafizyczne, epistemologiczne oraz etyce.
PEP1_U16. Potrafi posługiwać się zasadami i normami etycznymi w podejmowanej działalności, dostrzega i analizuje dylematy etyczne w powiązaniu z działalnością praktyczną; przewiduje skutki konkretnych działań pedagogicznych.
Jasno i precyzyjnie wskazuje problemy społeczne, starannie i metodycznie rozwiązuje problemy, poprawnie wnioskuje na podstawie przyjętych argumentów, potrafi argumentować za swoim stanowiskiem w dyskusji.
Posiada umiejętność prezentowania własnych poglądów dotyczących logiki, metafizyki, epistemologii oraz etyki, potrafi wskazać wady i zalety poszczególnych stanowisk filozoficznych z punktu widzenia współczesnej nauki, kultury oraz działalności pedagogicznej.
Kompetencje społeczne:
PEP1_K04. Ma przekonanie o wadze zachowania się w sposób profesjonalny, refleksji na tematy etyczne i przestrzegania zasad etyki zawodowej.
Dostrzega i formułuje problemy etyczne związane z pracą i życiem społecznym oraz wykazuje aktywność w rozwiązywaniu tych problemów,
rozumie szczególne potrzeby edukacyjne i wychowawcze osób słabiej uposażonych i istotną w tych sytuacjach rolę nauczyciela/opiekuna.
Dostrzega i formułuje problemy związane z logiką, metafizyką, epistemologią oraz etyką na gruncie współczesnej nauki, kultury oraz teoretycznych podstaw działalności pedagogicznej.
Kryteria oceniania
Wykład: egzamin pisemny.
Ćwiczenia: kolokwium pisemne.
Literatura
Wykład:
1.K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii, Warszawa 2003.
2.W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. I-III (wybrane fragmenty), Warszawa 1993.
Ćwiczenia:
1.Descartes, Rozprawa o metodzie, Warszawa 1970.
2.D. Hume, Badania dotyczące rozumu ludzkiego, Warszawa 1977.
3.I. Kant, Prolegomena, Warszawa 1960.
4.A. Krokiewicz, Dzieje filozofii greckiej, Warszawa 2000.
5.Platon, Dialogi, t. I-II, Kęty 1999.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: